Zrozumieć Excela. Obliczenia i wykresy

Zrozumieć Excela. Obliczenia i wykresy - Opis

Obliczenia i wykresy w Excelu? Nic trudnego!

Wykonuj obliczenia
Twórz wykresy
Zrozum Excela

Na rynku nie brakuje książek opisujących obsługę i zastosowania arkusza kalkulacyjnego MS Excel, żadna jednak nie wprowadzi Cię w tę tematykę tak skutecznie jak ta! Omiń rafy i białe plamy dokumentacji, skorzystaj z doświadczenia autora i śmiało wkrocz w świat niesamowitych możliwości Excela.

Książka przedstawia sposoby tworzenia i zastosowania wykresów w Excelu. Przybliża zagadnienie zaokrąglania liczb, a także prezentuje metody przeprowadzania w arkuszu kalkulacyjnym różnego rodzaju obliczeń matematycznych, w tym różniczkowania, całkowania, rozwiązywania równań i układów równań oraz przetwarzania liczb zespolonych.

Graficzna reprezentacja danych
Zaokrąglanie liczb i obliczenia przybliżone
Równania i układy równań nieliniowych
Regresja i interpolacja
Obliczanie całek oznaczonych
Równania różniczkowe zwyczajne i cząstkowe
Szeregi potęgowe i kombinatoryka
Konwersja liczb i jednostek
Liczby i funkcje zespolone
Przetwarzanie tekstów, dat i czasów

Dowiedz się, jak wykorzystać Excela do obliczeń i wizualizowania wyników!
Spis treści:

Wstęp 15

Rozdział 1. Graficzna prezentacja danych 23

Rodzaje wykresów dostępnych w Excelu 23

Wykres punktowy a wykres liniowy - podobieństwa i różnice 24

Przygotowanie danych do wykresu punktowego 26

Wykonanie wykresu punktowego 26

Zastosowanie skali logarytmicznej 28

Serie danych różniące się o (...) więcej rzędy wielkości na jednym wykresie 29

Modyfikacja zakresu danych wykresu 29

Bezpośrednie definiowanie zakresów danych wykresu 30

Wykorzystanie funkcji SERIE do modyfikacji danych wykresu 30

Punkty wykresu połączone linią 31

Wykorzystanie zakresów złożonych przy definiowaniu danych do wykresu 32

Niestandardowe użycie funkcji UDF przy definiowaniu danych do wykresu 36

Dynamiczne definiowanie zakresu danych do wykresu 36

Uwaga na błędy w przypadku, gdy dane do wykresu określają formuły 37

Wykresy a zmiana sposobu wyświetlania liczb 38

Kopiowanie wykresów z arkusza do arkusza 38

Automatyczne skalowanie osi wykresu 40

Dodawanie słupków błędów do wykresu 41

Sposób obliczania błędu i odchylenia standardowego 42

Wskazówki praktyczne 44

Wykresy niestandardowe wykonywane z wykorzystaniem słupków błędów 45

Dodawanie linii trendu (regresji) do wykresu 47

Wykresy radarowe 50

Wykresy powierzchniowe 52

Małe wykresy przebiegu w czasie 54

Rozdział 2. Wykresy punktowe w przykładach 57

Typowy wykres funkcji opisanej wzorem 57

Użycie formuł nazwanych przy definiowaniu danych wykresu 58

Wykres dynamiczny prezentujący najnowsze dane 58

Dane wykresu określone formułami nazwanymi 59

Funkcja ciągła 59

Funkcja nieciągła 61

Wykres prezentujący wybrane serie danych 62

Stopniowe ujawnianie danych na wykresie 63

Wyświetlanie kolejnych punktów w serii danych 63

Wyświetlanie kolejnych serii danych 64

Wykres z zaznaczenia 64

Wykres prezentujący proste figury geometryczne 65

Wykres przedstawiający wielokąty foremne 65

Wykresy dynamiczne 68

Umieszczanie etykiet tekstowych przy punktach wykresu 70

Usuwanie szumów z danych przed wykonaniem wykresu 72

Cieniowanie obszaru między osią a wykresem lub między dwiema liniami na wykresie 74

Nierównomierna skala na osiach wykresu punktowego 76

Rozdział 3. Zaokrąglanie liczb i obliczenia przybliżone 81

Pojęcie błędu pomiaru 81

Błąd bezwzględny i błąd względny 81

Błąd maksymalny wielkości zależnej 82

Błąd średni wielkości zależnej 83

Przybliżenia dziesiętne 84

Cyfry znaczące 84

Cyfry dokładne 85

Zasady zaokrąglania liczb 86

Zasady obliczeń przybliżonych 86

Dodawanie i odejmowanie 87

Mnożenie i dzielenie 88

Potęgowanie i pierwiastkowanie 88

Obliczanie logarytmu i antylogarytmu liczby (funkcji wykładniczej) 88

Rozwiązanie równania kwadratowego 88

Rachunki przybliżone bez szacowania błędów 90

Dokładność obliczeń w Excelu i jej konsekwencje 90

Formatowanie komórek zawierających liczby a zaokrąglanie 92

Przegląd funkcji służących do zaokrąglania 94

Funkcje zaokrągleń, które wymagają podania liczby cyfr po przecinku 95

Funkcje zaokrągleń, w których dokładność jest określona w sposób bezwzględny 96

Funkcja, w której dokładność zaokrąglenia jest określona przez kod formatu 98

Zaokrąglanie liczb z uwzględnieniem cyfr znaczących 100

Nietypowy sposób zaokrąglania 101

Zaokrąglanie wartości czasu 101

Wyodrębnianie części całkowitej i części ułamkowej liczby 102

Rozdział 4. Różniczkowanie numeryczne 105

Pojęcie pochodnej 105

Numeryczne obliczanie pochodnej funkcji danej wzorem 108

Numeryczne różniczkowanie danych pomiarowych 110

Bezpośrednie oszacowanie wartości pochodnych na podstawie danych pomiarowych 110

Obliczenie pochodnej za pośrednictwem funkcji aproksymującej 111

Rozdział 5. Rozwiązywanie równań nieliniowych 115

Równanie kwadratowe 115

Graficzne oszacowanie pierwiastków 118

Metoda iteracji prostej 119

Metoda siecznych (regula falsi) 123

Przyspieszenie zbieżności metody siecznych 125

Metoda stycznych (Newtona) 125

Zmodyfikowana metoda stycznych 126

Inne warianty metody siecznych 128

Zamierzone użycie odwołań cyklicznych przy rozwiązywaniu równań 129

Wykorzystanie narzędzi Szukaj wyniku i Solver 131

Procedura Szukaj wyniku 131

Dodatek Solver 133

Specyfika rozwiązywania równań wielomianowych 134

Liczba pierwiastków 135

Rozkład na czynniki 135

Obliczanie wartości wielomianu 135

Wzory Viéte'a 137

Inne użyteczne obserwacje 138

Pochodna i całka wielomianu 138

Równania trzeciego stopnia 140

Równania czwartego stopnia 142

Rozdział 6. Układy równań liniowych i nieliniowych 145

Zapis układu równań liniowych i jego rozwiązania w formie macierzowej 145

Przebieg rozwiązania w Excelu 146

Wykorzystanie Solvera do rozwiązywania układu równań liniowych 149

Minimalizacja sumy kwadratów odchyleń 149

Zerowanie odchyleń w warunkach ograniczających 150

Układy złożone z dwóch równań nieliniowych 151

Wstępna analiza układu równań 151

Próby rozdzielenia zmiennych w równaniu z dwiema niewiadomymi 152

Procedura rozwiązywania układu równań 153

Układy złożone z co najmniej trzech równań nieliniowych 160

Rozwiązanie z wykorzystaniem Solvera 160

Metoda Newtona-Raphsona 161

Rozdział 7. Regresja liniowa jednowymiarowa 165

Zakres zastosowania regresji liniowej 165

Ocena statystyczna danych pomiarowych i jakości dopasowania równania regresji 168

Charakterystyka zbiorów danych pomiarowych 168

Ocena zależności między zbiorami danych pomiarowych 169

Zasady doboru współczynników w równaniu regresji 171

Regresja liniowa w Excelu 172

Znaczenie współczynników w równaniu regresji i sposoby ich obliczania 172

Równanie ze znanym wyrazem wolnym lub bez niego 177

Równanie ze znanym współczynnikiem kierunkowym 180

Specyfika działania funkcji REGLINP przy braku wyrazu wolnego 181

Nietypowe zastosowania funkcji REGLINP 182

Przykłady wyznaczania równań regresji 185

Rozdział 8. Regresja liniowa wielowymiarowa 193

Regresja wielomianowa dla jednej zmiennej 193

Funkcja REGLINW 194

Funkcja REGLINX 195

Regresja liniowa w przypadku równania w postaci zlogarytmowanej 196

Funkcja REGEXPP 197

Funkcja REGEXPW 198

Zależności typu potęgowego 200

Regresja liniowa w przypadku wielomianu dwu zmiennych 202

Przygotowanie danych do użycia funkcji REGLINP lub REGLINW 202

Regresja wielomianem 203

Współczynniki korelacji i determinacji w modelach wielowymiarowych 205

Skorygowany współczynnik determinacji 207

Regresja danych o niejednakowej dokładności 209

Rozdział 9. Regresja nieliniowa 213

Zakres zastosowania regresji nieliniowej 213

Linearyzacja równania przez rozwinięcie w szereg Taylora 213

Regresja quasi-liniowa 215

Ocena statystyczna jakości dopasowania równania regresji 217

Regresja nieliniowa z wykorzystaniem Solvera 217

Regresja logistyczna 217

Porównanie regresji quasi-liniowej i nieliniowej 222

Regresja nieliniowa metodą iteracyjną 229

Korelacja liniowa i korelacja nieliniowa w Excelu 231

Korelacja liniowa 233

Korelacja nieliniowa z wykorzystaniem Solvera 235

Prognozowanie i funkcje służące do tego celu 236

Rozdział 10. Interpolacja w tablicach danych 241

Interpolacja liniowa 241

Trend liniowy 244

Interpolacja kubiczna (wielomianem trzeciego stopnia) 245

Interpolacja za pomocą funkcji sklejanych 246

Implementacja w Excelu 249

Interpolacja liniowa w przypadku funkcji dwu zmiennych 251

Interpolacja etapowa bez wykorzystania funkcji 251

Interpolacja z użyciem funkcji REGLINW 252

Interpolacja kubiczna w przypadku funkcji dwu zmiennych 254

Interpolacja bez wykorzystania funkcji 254

Interpolacja z użyciem funkcji REGLINP lub REGLINW 256

Rozdział 11. Obliczanie całek oznaczonych metodami numerycznymi 257

Interpretacja geometryczna całki oznaczonej 257

Sposoby obliczania całek metodą kwadratur 258

Obliczenia całek w Excelu 260

Wykorzystanie operacji tablicowych do skrócenia zapisu obliczeń 262

Rozwiązanie ogólne 262

Rozwiązanie szczególne z zastosowaniem wybranej metody całkowania 266

Zastosowanie funkcji makr SZACUJ do obliczania wartości funkcji podcałkowej 268

Uzmiennienie granic całkowania 270

Wykorzystanie iteracji i odwołań cyklicznych do obliczania całek 274

Obliczanie całek niewłaściwych 277

Przykład obliczenia całki metodą ekstrapolacji 277

Obliczanie całki Arrheniusa 278

Obliczanie górnej granicy całkowania 281

Funkcja podcałkowa opisana wzorem 281

Funkcja podcałkowa w postaci zbioru punktów pomiarowych 283

Rozdział 12. Obliczenia z wykorzystaniem szeregów potęgowych 289

Podstawowe pojęcia dotyczące ciągów i szeregów 289

Obliczenia sum szeregów w Excelu 291

Całkowanie funkcji EXP(x)/x z ręcznym określaniem liczby
sumowanych wyrazów szeregu 291

Zastosowanie formuł tablicowych 292

Automatyzacja procesu określania liczby sumowanych wyrazów szeregu 292

Alternatywny wzór na sumę szeregu 296

Sumowanie z wykorzystaniem obliczeń iteracyjnych 297

Suma szeregu zdefiniowanego rekurencyjnie 299

Problemy występujące przy obliczaniu szeregów 300

Obliczanie całki temperaturowej metodą sumowania szeregów 302

Rozdział 13. Równania różniczkowe zwyczajne 307

Pojęcie równania różniczkowego 307

Rozwiązywanie zagadnienia początkowego metodą Eulera 308

Typowe równania kinetyki chemicznej 308

Modyfikacje metody Eulera 316

Idea rozwiązania 316

Implementacje rozwiązania w Excelu 317

Metoda Rungego-Kutty 320

Opis metody 320

Implementacja rozwiązania w Excelu 321

Porównanie dokładności metod całkowania równań różniczkowych 323

Specjalne metody całkowania równań kinetycznych 324

Opis metody 324

Implementacja rozwiązania w Excelu 326

Inne metody całkowania równań kinetycznych 328

Zagadnienie brzegowe równania różniczkowego zwyczajnego 329

Metoda strzałów 330

Metoda różnic skończonych 333

Rozdział 14. Równania różniczkowe cząstkowe 337

Przykłady równań różniczkowych cząstkowych 337

Równania eliptyczne 338

Równania paraboliczne 344

Rozwiązanie w postaci szeregu potęgowego 346

Schematy różnicowe 347

Rozdział 15. Zagadnienia kombinatoryki 355

Ogólne prawa kombinatoryki 355

Liczba wariacji, permutacji i kombinacji 356

Wariacje z powtórzeniami 356

Wariacje bez powtórzeń 357

Permutacje 357

Nieporządki (przestawienia) 358

Permutacje z powtórzeniami 359

Kombinacje 360

Kombinacje z powtórzeniami 361

Problemy terminologiczne 362

Generowanie wyników kombinatorycznych 363

Lista wariacji z powtórzeniami 363

Lista wariacji bez powtórzeń 366

Lista permutacji 368

Ciąg permutacji z powtórzeniami 369

Generowanie kombinacji przez eliminację z listy wariacji 369

Bezpośrednie generowanie kombinacji 372

Generowanie kombinacji z powtórzeniami 377

Rozdział 16. Konwersja liczb i jednostek 379

Dostosowanie stylu wyświetlania liczb do lokalnych ustawień systemowych 379

Przyczyna problemu 379

Odróżnienie liczby od tekstu wyglądającego jak liczba 380

Konwersja stylu liczby za pomocą narzędzi dostępnych w arkuszu 381

Konwersja liczb w różnych systemach pozycyjnych 384

Konwersja jednostek miar 387

Konwersja jednostek złożonych 390

Zmiany i uzupełnienia wprowadzone w edycji 2013 390

Rozdział 17. Liczby i funkcje zespolone 395

Podstawowe wzory i definicje 396

Interpretacja geometryczna liczby zespolonej i jej postać trygonometryczna 397

Wzór Eulera i wykładnicza postać liczby zespolonej 398

Równość liczb zespolonych 398

Działania arytmetyczne na liczbach zespolonych 398

Potęgowanie i pierwiastkowanie 399

Funkcje elementarne z argumentem zespolonym 401

Funkcja wykładnicza i logarytm 401

Funkcja potęgowa 402

Funkcje trygonometryczne i hiperboliczne 403

Format wyświetlania liczb zespolonych 404

Zastosowanie liczb zespolonych w elektrotechnice 406

Rozdział 18. Operacje na danych oznaczających datę i czas 411

Wprowadzanie czasu 412

Wprowadzanie dat 414

Interpretacja tekstu jako daty 417

Użycie funkcji do zmiany postaci daty 417

Przegląd funkcji Excela do operacji na datach 418

Funkcja DATA 419

Funkcja DATA.WARTOŚĆ 420

Funkcja DZIEŃ 421

Funkcja DNI 421

Funkcja DNI.360 421

Funkcja NR.SER.DATY 422

Funkcja NR.SER.OST.DN.MIES 422

Funkcja GODZINA 423

Funkcja MINUTA 423

Funkcja MIESIĄC 423

Funkcja DNI.ROBOCZE 423

Funkcja DNI.ROBOCZE.NIESTAND 424

Funkcja TERAZ 425

Funkcja SEKUNDA 426

Funkcja CZAS 426

Funkcja CZAS.WARTOŚĆ 427

Funkcja DZIŚ 427

Funkcja DZIEŃ.TYG 427

Funkcja NUM.TYG 428

Funkcja ISO.NUM.TYG 429

Funkcja DZIEŃ.ROBOCZY 429

Funkcja DZIEŃ.ROBOCZY.NIESTAND 430

Funkcja ROK 431

Funkcja CZĘŚĆ.ROKU 431

Typowe operacje na danych oznaczających datę i czas 431

Dodawanie określonych jednostek czasu do daty lub czasu albo ich odejmowanie 431

Konwersja pomiędzy długościami okresów czasu wyrażonymi w różnych jednostkach 433

Obliczanie różnicy między datami 433

Obliczanie daty początku następnego tygodnia 434

Najbliższy dzień roboczy 435

Obliczanie daty i godziny zakończenia czynności z uwzględnieniem dni roboczych i godzin pracy 435

Wyświetlanie nazw miesięcy i dni tygodnia 436

Wyświetlanie numeru miesiąca i dnia tygodnia 436

Niestandardowy sposób zapisu czasu 437

Funkcja CENA.UŁAM 437

Funkcja CENA.DZIES 438

Konwersja czasu zapisanego jako godziny, minuty na godziny
i ułamki dziesiętne godzin 439

Niestandardowe minuty w indeksie górnym 440

Rozdział 19. Operacje z udziałem tekstów 443

Kodowanie znaków w systemie Windows 443

Przegląd funkcji standardowych do operacji na tekstach 443

Funkcja KOD 444

Funkcja ZNAK 444

Funkcja OCZYŚĆ 444

Wprowadzanie i usuwanie znaku LF 445

Funkcja USUŃ.ZBĘDNE.ODSTĘPY 446

Funkcja DŁ 447

Funkcja PORÓWNAJ 447

Funkcja LEWY 448

Funkcja PRAWY 448

Funkcja FRAGMENT.TEKSTU 448

Funkcja ZNAJDŹ 450

Funkcja PODSTAW 451

Funkcja ZASTĄP 452

Funkcja SZUKAJ.TEKST 454

Funkcja POWT 456

Funkcja LITERY.MAŁE 456

Funkcja LITERY.WIELKIE 457

Funkcja Z.WIELKIEJ.LITERY 457

Funkcja WARTOŚĆ 457

Funkcja ZŁĄCZ.TEKSTY 458

Funkcja ZŁĄCZ.TEKST 459

Funkcja POŁĄCZ.TEKSTY 459

Funkcje KWOTA i ZAOKR.DO.TEKST 460

Funkcja TEKST 460

Funkcja T 460

Używanie znaków zastępczych 461

Wybrane operacje na danych tekstowych 462

Sprawdzanie, czy tekst zawiera określoną frazę 462

Zliczanie określonych znaków lub fraz w tekście 462

Zliczanie słów w tekście 463

Podział tekstu na dwie części na granicy słów 464

Wybór pierwszego lub ostatniego słowa w tekście 465

Podział tekstu na słowa lub inne fragmenty na podstawie położenia separatorów 465

Wydzielenie liczby z tekstu 466

Oddzielenie cyfr od innych znaków w tekście 467

Wykonanie funkcji tekstowych w komórkach sformatowanych tekstowo 468

Ciągi cyfr z wiodącymi zerami 468

Łączenie tekstów 470

Wykorzystywanie obliczeń iteracyjnych 470

Przekształcanie zakresu w stałą tablicową, a następnie w tekst 472

Rozdział 20. Użycie funkcji INDEKS z argumentami indeksowymi w postaci tablic 477

Ograniczenia w użyciu tablic, które są wynikami formuł 477

Specyfika użycia funkcji INDEKS z argumentami indeksowymi w postaci tablic 479

Sposób 1. 479

Sposób 2. 480

Sposób 3. 481

Sposób 4. 482

Przegląd problemów wynikających z używania wyrażeń indeksowych o różnej postaci 482

Jedno z wyrażeń indeksowych jest tablicą, a drugie liczbą różną od zera 483

Oba wyrażenia indeksowe są tablicami bez elementów zerowych 483

Jedno z wyrażeń indeksowych jest zwykłą tablicą, a drugie SWI 484

Oba wyrażenia indeksowe są typu SWI bez zer 485

Jedno z wyrażeń indeksowych jest tablicą, a drugie zerem 485

Użycie zera jako wartości elementu wyrażenia indeksowego 486

Jedno z wyrażeń indeksowych jest tablicą zawierającą zero, a drugie zerem 487

Niedopasowanie wielkości wyrażeń indeksowych 487

Argument główny jest tablicą jednowymiarową, a wyrażenie indeksowe tablicą dwuwymiarową 488

Struktura tablicowa wyniku funkcji INDEKS 488

Funkcja INDEKS z argumentami tablicowymi skojarzona z funkcją agregującą lub tablicową 488

Pominięcie indeksu lub użycie zera jako jego wartości przy sumowaniu 491

Funkcja INDEKS z zakresami nieregularnymi 493

Wybrane niestandardowe zastosowania funkcji INDEKS 498

Łączenie fragmentów tablicy dwuwymiarowej 498

Zastosowania odwołaniowej formy funkcji INDEKS 499

Odwracanie porządku elementów w zakresie 499

Wykorzystanie tablic bazowych do indeksowania tablic 500

Odwracanie kolejności elementów w tablicach 500

Rozmieszczenie danych w tablicy o założonych rozmiarach 501

Sumowanie wyrazów w wyodrębnionym fragmencie tablicy 501

Selektywne sumowanie elementów tablic dwuwymiarowych 502

Usuwanie wybranego wiersza lub wybranej kolumny z tablicy 503

Łączenie fragmentów zakresów i tablic w tablicę ciągłą 503

Rozdział 21. Pseudozakresy 507

Pojęcie pseudozakresu 507

Pseudozakresy jako wyniki funkcji ADR.POŚR 509

Pseudozakresy jako wyniki funkcji PRZESUNIĘCIE 510

Pseudozakresy jako argumenty funkcji L(N) lub T 511

Pseudozakres jako drugi (lub kolejny) argument funkcji JEŻELI lub WYBIERZ 514

Pseudozakres jako pierwszy argument funkcji INDEKS 515

Pseudozakresy jako argumenty funkcji SUMY.CZĘŚCIOWE i AGREGUJ 518

Pseudozakresy jako argumenty funkcji SUMA.JEŻELI 520

Pseudozakresy jako argumenty funkcji agregujących 523

Pseudozakresy I rodzaju 523

Pseudozakresy II rodzaju 527

Pseudozakresy jako argumenty funkcji tablicowych 528

Pseudozakresy jako argumenty funkcji baz danych 530

Pseudozakresy jako argumenty funkcji KOMÓRKA 533

Użycie pseudozakresów z funkcją LOS 535

Pseudozakresy jako argumenty funkcji makr XLM 536

Szczególne przypadki użycia pseudozakresów 536

Pseudozakres jako drugi argument funkcji INDEKS 536

Pseudozakres jako pierwszy argument funkcji PRZESUNIĘCIE 537

Indeksowanie funkcji PRZESUNIĘCIE z pseudozakresem 538

Użycie funkcji PRZESUNIĘCIE do danych przefiltrowanych funkcją INDEKS 539

Formuły tablicowe z pseudozakresami uwzględniające faktyczne rozmiary obszaru formuły 542

Operacje agregujące na zakresach dynamicznych 546

Równoległe tablice bazowe 547

Rozdział 22. Ciekawostki i pomysły niewymagające użycia VBA 549

Wyznaczanie długości części wspólnej dwu odcinków 549

Suma cyfr liczby całkowitej 550

Budowanie liczby z cyfr 551

Obliczenia uwzględniające ukryte kolumny 552

Z wierszem pomocniczym 552

Z formułą nazwaną (rozwiązanie egzotyczne) 553

Z formułą nazwaną (z użyciem pseudozakresu) 554

Funkcja PROCENT.POZYCJA - specyfika i możliwości wykorzystania 554

Zastosowania funkcji PROCENT.POZYCJA 558

Funkcja PRAWDPD - specyfika i możliwości wykorzystania 560

Użycie funkcji generujących liczby pseudolosowe 562

Formuły "zatrzaskowe" 565

Wykonanie jednorazowe 565

Wykonanie wielokrotne 567

Cykliczna formuła warunkowa 568

Suma iloczynów według formuły narastającej 569

Wstawianie i usuwanie wierszy w zakresie sumowania 570

Obliczanie wartości wyrażeń danych w postaci tekstu 571

Operacje bitowe na danych liczbowych 573

Literatura cytowana i uzupełniająca 577

Skorowidz 579

O autorze: Dr inż. Maciej Gonet jest emerytowanym pracownikiem naukowo-dydaktycznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Jego główną specjalnością naukową jest technologia chemiczna, a zwłaszcza elektrochemia, lecz przez kilkanaście ostatnich lat równolegle interesował się metodami obliczeniowymi stosowanymi do opracowania danych doświadczalnych, w tym szczególnie z użyciem programu Excel. Jest autorem czterech książek dotyczących Excela, jak również autorem lub współautorem kilkudziesięciu innych publikacji naukowych i popularyzatorskich. mniej