Lata - Annie Ernaux

---

Lata - Annie Ernaux - Opis

Lata - książka Annie Ernaux, laureatki NAGRODY NOBLA 2022 w dziedzinie literatury

Annie Ernaux to bez wątpienia jedna z najważniejszych współczesnych pisarek francuskich, a jej autobiograficzne Lata po raz pierwszy ukazują się po polsku.

„Czy byłabym szczęśliwsza, mając inne życie?” – zdaje się stale pytać Ernaux, prowadząc nas przez kolejne dekady swej biografii, które w mistrzowskim laboratorium jej prozy stają się zarazem biografią całego pokolenia. Od czasów niedostatku po lata kapitalistycznego przesytu. Od powojennej młodości, kiedy rytm życia w małym normandzkim miasteczku wyznaczały święta religijne, po dorosłość, kiedy z religijną gorliwością czytało się Simone de Beauvoir. Od wstydu wychowania w robotniczej rodzinie po wstydliwe przyjemności klasy średniej. A wszystko to na tle wielkiej historii, której motywem przewodnim było wyzwolenie. Wyzwolenie polityczne, wyzwolenie seksualne, wyzwolenie z klasowych ograniczeń.

Ernaux mierzy się z zagadnieniami rewolucji obyczajowej, postępującego konsumpcjonizmu i sekularyzacji, przywołuje przełomowe momenty dla historii Francji i Europy. „Chciałabym te liczne obrazy siebie, rozdzielone, niezsynchronizowane, połączyć nicią opowieści o swojej egzystencji od narodzin w czasie II wojny światowej aż do dzisiaj. O istnieniu poszczególnym, lecz jednocześnie wtopionym w historię pokolenia”.

Choć Ernaux boleśnie odsłania własne korzenie, udaje się jej zachować dystans, a dzięki brawurowej formie literackiej i wielkiej pisarskiej odwadze oddaje czytelnikom dzieło wybitne i kompletne – opowieść o (...) więcej sobie, konkretnej kobiecie, i o całej generacji, o każdym z nas.

Annie Ernaux pisze mięsem, jej proza paruje. To pot, pierdnięcia i krew – nie bohaterska, tylko zwykła, z zadrapań, okresów i skrobanek. Pokazuje, że słowa pisane wielką literą, jak Wojna czy Wolność, są z papieru, a hipnotyzuje szczegół. Ernaux wysnuwa go z pamięci, która zaraz się rozpadnie. Kataloguje i układa powiedzenia, zbitki skojarzeń, powtórzenia. Opowieść mija krzywo wbite słupy lat – pięćdziesiątych, sześćdziesiątych, siedemdziesiątych – do dziś. Aż strach odejść od lektury, żeby nie rozpadł się ten w ostatniej chwili sklecony świat. Literatura pisana językiem pierwotnym, znakomicie przetłumaczona.

Grażyna Plebanek

„Lata” to szczera i brawurowa książka, to „W poszukiwaniu straconego czasu” naszej epoki zdominowanej przez media i konsumpcjonizm.

„The New York Times Book Review”

Annie Ernaux jest bezlitosna w najlepszym znaczeniu tego słowa. Prawdopodobnie nikt inny nie mógłby napisać biografii autorki w ten sposób – zakładając, że Ernaux rzeczywiście opisuje swoje doświadczenia. Nikt nie mógłby też przedstawić tylu szczegółów dotyczących jej życia i zadać tak wielu niewygodnych pytań.

„Los Angeles Times”

Lektura „Lat” przypomina odkrycie skrzyni pełnej skarbów. […] To słodko-gorzka książka, która zmusza nas do powolnej lektury. […] Ernaux zamienia swoje życie w historię, a wspomnienia w zbiorową pamięć całego pokolenia.

„Los Angeles Review of Books”

„Lata” tylko pozornie są autobiografią. [...] Autorka krąży wokół prawdy, łączy obrazy, wspomnienia i fantazje. Zmienny głos narratorki raz wypowiada się w pierwszej, a raz w trzeciej osobie. To po prostu wspaniała powieść – idealne połączenie twórczości J.M. Coetzeego i Joan Didion.

„The Guardian”

""Lata"" Annie Ernaux to niezwykle szczera i prowokująca autobiografia, która jednocześnie stanowi odzwierciedlenie doświadczeń całego pokolenia. Przechodząc przez lata poszczególnych dekad, od powojennego niedostatku do współczesnego konsumpcyjnego przesytu, Ernaux ukazuje swoje życie w sposób pełen odwagi i oddania. Nie stroni od gorzkich prawd, pokazując, jak wielki wpływ na jej doświadczenia wywarły przemiany społeczno-polityczne i kulturowe.

Autorka nie ogranicza się jedynie do opisu swojego życia, ale rzuca także nowe światło na kluczowe zdarzenia historyczne, zarówno dla Francji, jak i całej Europy. Jej analiza tematów, takich jak rewolucja obyczajowa, postępujący konsumpcjonizm czy sekularyzacja, ukazuje jej głębokie zrozumienie dla kontekstu swojego życia.

""Lata"" to jednak nie tylko opowieść o przeszłości. Ernaux zwraca się również do przyszłości, zadając pytania, które mogą wydać się niewygodne, lecz które są nieodzowne dla zrozumienia jej doświadczeń. Wielokrotnie pyta: ""Czy byłabym szczęśliwsza, mając inne życie?”. To pytanie, choć dotyczy jej osobistej historii, ma również uniwersalny wydźwięk, dotykając sedna egzystencji.

Ernaux zręcznie przeplata szczegóły z codzienności, pokazując, jak przemijają lata. Jej opowieść nie jest jednak chaotycznym zbiorem wspomnień. Każdy fragment, każde zdanie jest starannie wyważone, tworząc spójną historię, która mimo iż jest jej osobistym doświadczeniem, oddaje atmosferę epoki.

""Lata"" to zdecydowanie jedno z najważniejszych dzieł Ernaux, które demonstruje jej niezwykłą umiejętność pisania i głębokie zrozumienie dla złożonej natury ludzkiego doświadczenia. Potrafi opisać najdelikatniejsze niuanse codzienności, błyskotliwie analizować społeczne i polityczne przemiany, a jednocześnie z niezwykłą szczerością podchodzić do tematu własnej biografii. To lektura, która zmusza do refleksji i daje czytelnikom szansę na inną, bardziej osobistą perspektywę na historię pokolenia. mniej