Kapitan Jan Bukowski 1915-1947 (?). Biografia żołnierska z burzliwą historią XX wieku w tle
Kapitan Jan Bukowski 1915-1947 (?). Biografia żołnierska z burzliwą historią XX wieku w tle - Najlepsze oferty
Kapitan Jan Bukowski 1915-1947 (?). Biografia żołnierska z burzliwą historią XX wieku w tle - Opis
Książka przedstawia losy kapitana Jana Bukowskiego, absolwenta Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu, żołnierza 5 pac, dowódcy baterii haubic w kampanii wrześniowej, uczestnika francuskiego ruchu oporu, oficera transportującego z Gibraltaru do Wielkiej Brytanii dokumenty znalezione w Liberatorze, w którym zginął gen. Sikorski, wreszcie adiutanta 14 pal 4 DP 1 KP. W publikacji zawarto m.in. rozdział o wyjątkowej organizacji sabotażowo-dywersyjnej „Nurmi”, w której Jan Bukowski był komendantem sekcji, oraz szczegółowy opis działalności siatki wywiadowczo-przerzutowej, do której przyłączył się bohater książki, chcąc w 1947 r. sprowadzić z Polski na Wyspy swoich bliskich. Autor w książce odtwarza zapewne po raz pierwszy tak dokładnie historię porwania Tadeusza Bejta – młodego uczestnika siatki przerzutowej, porwanego – tak jak i kpt. Bukowski – w 1947 r. w Berlinie przez komunistycznego agenta Gerharda Bielke „Andersena”.Imponujący jest wykorzystany w książce materiał źródłowy, w tym ikonograficzny. Czytelnik pozna szerokie grono osób związanych z kpt. Bukowskim a także jak wyglądał on sam na różnych etapach swojego życia. Biografia powstała w oparciu o archiwa rodzinne szeroką kwerendę w zasobach archiwów państwowych polskich, brytyjskich, francuskich, niemieckich, litewskich, łotewskich, estońskich, rosyjskich i amerykańskich.
Autor jest doktorem elektroniki, projektantem układów scalonych. Jako pasjonat historii Polski ze sporym powodzeniem startował w kilku telewizyjnych konkursach, jak Wielki Test z Historii czy Giganci Historii.
Kapitan Jan Bukowski 1915-1947 (?). Biografia żołnierska z burzliwą historią XX wieku w tle - Opinie i recenzje
Na liście znajdują się opinie, które zostały zweryfikowane (potwierdzone zakupem) i oznaczone są one zielonym znakiem Zaufanych Opinii. Opinie niezweryfikowane nie posiadają wskazanego oznaczenia.
M...z
- 2023-03-14Lulucoco
- 2022-12-19Mariusz
- 2022-12-18Podjęcie przez autora trudu przygotowania tej publikacji należy odnotować z uznaniem, gdyż praca wyróżnia się pod wieloma względami na tle innych tego typu opracowań:
1) Jest to książka „bez ostatniego rozdziału”. Mimo wieloletnich międzynarodowych poszukiwań kpt. Jana Bukowskiego (prowadzonych w bardzo niesprzyjającej sytuacji politycznej w latach 1947-1960 i wznowionych przez autora w 2016 roku) nie udało się ustalić, jaki los go spotkał. Zachęcając Czytelnika do sformułowania osobistej oceny czy też przypuszczenia, co mogło stać się (...) więcej z tytułowym bohaterem po jego aresztowaniu, książka może stać się również wyzwaniem, by włączyć się – w miarę możliwości – w ciągle trwający proces poszukiwawczy.
2) Jak podkreśla sam autor, napisał on biografię kpt. Bukowskiego a nie jego hagiografię, nigdy nie szukając w nim bohatera za wszelką cenę. Czytelnik z pewnością dostrzeże tę uczciwość badawczą. Jan Bukowski jawi się jako nietuzinkowy żołnierz, patriota, odważnie dowodzący baterią haubic w kampanii wrześniowej, uczestniczący we francuskim ruchu oporu, transportujący z Gibraltaru do Anglii dokumenty wyłowione z Liberatora, w którym zginął generał Sikorski, gotowy przybyć w końcu 1943 roku do okupowanej Polski, czy wreszcie podejmujący ryzyko zabrania z Polski na Zachód po zakończeniu wojny bliskich mu osób. Widzimy jednak też i pewne jego błędy, słabości oraz niesubordynację (np. ucieczka z obozu internowania w Szwajcarii). Również inne postacie występujące w książce, w tym nawet te związane z aresztowaniem kpt. Bukowskiego, wydają się być przedstawione są w maksymalnie obiektywnym świetle. Obiektywność badawcza dotyczy też wielu innych aspektów w książce. Przykładem może być nowatorski opis działalności Polskiej Misji Wojskowej w Berlinie. Autor pokazuje, że Misja ta była z jednej strony „przykrywką” dla działania dwóch konkurujących ze sobą wywiadów komunistycznych (wojskowego i cywilnego) oraz okazją do nieuczciwego wzbogacania się na „czarnym” handlu. Z drugiej strony podkreśla fakt, że Misja pełniła rolę polskiej ambasady, pomagając wielu Polakom wrócić po wojnie z Niemiec do Polski czy skutecznie ubiegając się o restytucję polskiego mienia.
3) Wyjątkowo imponujący jest wykorzystany w książce materiał źródłowy. Biografia kpt. Bukowskiego powstała w oparciu o archiwa rodzinne oraz mnóstwo dokumentów z archiwów państwowych polskich, brytyjskich, francuskich, niemieckich, litewskich, łotewskich, estońskich, rosyjskich i amerykańskich. Dodatkowo, w książce pojawiają się również informacje z literatury hiszpańskojęzycznej. Widząc liczbę odwołań do dokumentów z Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, można się domyśleć, jak obszernej kwerendy dokonano w zasobach Instytutu. Niemało wysiłku autor włożył zapewne również w zdobycie fotografii wszystkich najważniejszych osób występujących w książce. To zapewne cenne dla Czytelnika, który dowie się, jak wyglądały poszczególne osoby związane z życiem Jana Bukowskiego oraz jak wyglądał on sam na różnych etapach swojego życia.
4) Książka ma charakter dokumentalny, można ją uznać za popularno-naukową. Niektóre fragmenty można by jednak zdefiniować jako powieść sensacyjną, czy wręcz szpiegowską. Mocny wydźwięk ma też historia miłosna kpt. Bukowskiego (zwanego często „Jankiem”) i jego narzeczonej Heleny. I choć być może ktoś powie, że wątek miłości w czasie wojny został już mocno wyeksploatowany w literaturze i kinematografii, warto dobrze sobie uświadomić, że opisane przez autora historie wydarzyły się naprawdę.
5) Mając na względzie fakt, że nawet w biografiach bardzo znanych Polaków żyjących w XX wieku są pewne wątpliwości co do daty ich urodzenia, przedstawiony wywód genealogiczny Bukowskich i Rychterów może budzić jedynie podziw. Autor zdobył dokumenty potwierdzające, że przodkiem kpt. Bukowskiego ze strony matki był Krzysztof Rychter, dworzanin króla Zygmunta Augusta i sekretarz hetmana Jana Karola Chodkiewicza.
6) Cenne są również fragmenty o charakterze prawniczym. W odróżnieniu od mnóstwa innych publikacji, w których podaje się co najwyżej niewiele mówiące Czytelnikowi numery paragrafów, autor – ilekroć mowa jest o tym, na jakiej podstawie ktoś został osądzony i skazany – przytacza pełne brzmienie ówcześnie obowiązujących przepisów prawa (w tym nawet Niemieckiego Kodeksu Karnego). Czytając rozdział o procesie w Szczecinie Czytelnik prawdopodobnie poczuje się, jakby był naocznym świadkiem rozprawy.
7) Za najwartościowszy wkład autora w badania naukowe, poza samą ideą i koncepcją napisania biografii kpt. Bukowskiego, należy uznać rozdział poświęcony organizacji sabotażowo-dywersyjnej we francuskim ruchu oporu o nazwie „Nurmi”. Jan Bukowski (wówczas jeszcze podporucznik), jak również jego brat Alojzy, byli dowódcami sekcji w tej organizacji. Była to organizacja złożona niemal wyłącznie z Polaków, działająca na terenie Francji a finansowana przez brytyjskie Kierownictwo Operacji Specjalnych (S.O.E.). Przed wieloma laty w literaturze podano bardzo zdawkowy opis organizacji „Nurmi”, praktycznie potwierdzający jedynie jej istnienie i zawierający nieprecyzyjnie podaną liczbę jej członków. Opis ten trafił do różnych opracowań a także do Wikipedii. Autor przygotował natomiast cały rozdział o tej unikalnej w historii ruchu partyzanckiego strukturze. Stanowi to niemały przyczynek do udziału Polaków w II wojnie światowej. Być może mogłoby się stać również punktem wyjścia do napisania przez jakiegoś studenta historii pracy licencjackiej lub nawet magisterskiej o „Nurmi”.
8) Autor uzyskał zgodę jednego z niemieckich archiwów państwowych na wzgląd w osobistą korespondencję i notatki Gerharda Bielke (ps. „Andersen”), człowieka który w ramach współpracy z polskim wywiadem komunistycznym w maju 1947 roku aresztował w Berlinie kpt. Jana Bukowskiego a we wrześniu tego samego roku porwał Tadeusza Bejta. Jak wiadomo, Tadeusz Bejt został przewieziony z Berlina do Warszawy, osadzony w więzieniu na Mokotowie i skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy na śmierć. Wyrok śmierci wykonano w 1949 roku. Dopiero kilka miesięcy temu zidentyfikowano doczesne szczątki Tadeusza Bejta (odnaleziono je w 2013 roku na „Łączce”). Ustalenia autora dotyczące Bejta i Bielkego stanowią doskonałe uzupełnienie dotychczasowych ustaleń Instytutu Pamięci Narodowej.
W krytycznym spojrzeniu na recenzowaną książkę istotnym jest pytanie, czy nie jest ona zbyt szczegółowa i czy być może nie zyskałaby na wartości, gdyby liczbę szczegółów a zwłaszcza liczbę przypisów nieco zredukować? „Burzliwa historia XX wieku”, jak mówi podtytuł książki, miała być tłem dla biografii wojskowej. W niektórych podrozdziałach to jednak owa historia staje się pierwszoplanowa a główny bohater jakby gdzieś się zawierusza. Chyba też zbyt szczegółowo przedstawiono niektóre drugoplanowe postacie. Z całą pewnością potencjalny egzamin ze znajomości książki stanowiłby dla każdego Czytelnika nie lada wyzwanie. Ale w tym względzie – owej szczegółowości i drobiazgowości – można znaleźć dla autora pełne usprawiedliwienie. Przecież ciągle nie wiemy, co stało się z kapitanem Bukowskim! Dlatego też każdy szczegół, każda pozornie błaha informacja zawarta w książce, czy to w tekście głównym czy w przypisie, może mieć ogromne znaczenie dla ostatecznego wyjaśnienia losów kapitana. Może też pomóc innym rodzinom, które usiłują wyjaśnić losy swoich zaginionych po wojnie bliskich.
Konkluzja:
Biografia kpt. Jana Bukowskiego to niezwykle interesująca opowieść nie tylko o tym zdolnym i odważnym oficerze Wojska Polskiego, ale również o wielu innych osobach: jego krewnych, narzeczonej, towarzyszach broni a także o tych, którzy go aresztowali i spowodowali, że po dziś dzień nie wiemy, co się z nim ostatecznie stało. Życie i działalność kpt. Bukowskiego autor przedstawił na szerokim tle wojskowym, politycznym i społecznym. Wykazał się przy tym bardzo dobrą znajomością XX-wiecznej historii Polski, szczególnie wczesnych lat powojennych i funkcjonowaniem w tym okresie podwójnej polskiej władzy: „rządu londyńskiego” oraz rządu komunistycznego w Warszawie. Ukazał, jak wielkim dramatem w życiu pojedynczych ludzi i całych rodzin była nie tylko wojna. ale i specyficzna sytuacja, która się ukształtowała po jej zakończeniu. Dzięki wykorzystaniu nieznanych dotychczas źródeł archiwalnych autor przedstawił mnóstwo szczegółów, a niektóre z nich mogą czy nawet powinny zaowocować kontynuacją badań. Lektura biografii kpt. Bukowskiego powinna zadowolić Czytelników interesujących się poruszaną tematyką, w tym osoby pamiętające jeszcze powojenną polską rzeczywistość. Śmiało jednak można polecić książkę także ludziom młodym, np. już od 16 roku życia, którzy chcieliby zdobyć lub poszerzyć swoją wiedzę historyczną o Polsce. Dziś nie tak łatwo bowiem wytłumaczyć młodemu człowiekowi, że kiedyś za chęć urządzenia sobie życia w Wielkiej Brytanii można było zapłacić najwyższą cenę. Na zakończenie nie pozostaje zatem nic innego, jak zachęcić do lektury. mniej