Zabory dóbr ziemskich dokonywane przez panującego w średniowiecznej Polsce do połowy XV wieku. Studium historyczno-prawne - Krzysztof Goźdź-Roszkowski

---

Zabory dóbr ziemskich dokonywane przez panującego w średniowiecznej Polsce do połowy XV wieku. Studium historyczno-prawne - Krzysztof Goźdź-Roszkowski - Opis

Publikacja poświęcona jest władzy monarszej w średniowiecznej Polsce w zakresie odbierania poddanym ich dóbr nieruchomych. Autor, na podstawie obszernych badań źródłowych, omawia przyczyny zaborów i sposoby ich dokonywania, przedstawia proces kształtowania się norm prawnych chroniących posiadaczy przed samowolnym zabieraniem ich majątków przez panującego oraz ukazuje realizację tych norm w praktyce. Prezentuje też poglądy władcy i posiadaczy ziemskich na kwestię legalności zaborów.
Spis treści: Wstęp 9

Przedmiot badań 9
Dotychczasowe badania nad zaborami 10
Zakres badań 14
Podstawa źródłowa badań 15

Rozdział 1. Przyczyny zaborów dóbr ziemskich 17

Wstęp 17

Przyczyny zaborów w literaturze 17
Problem poznania przyczyn zaborów 22

Przeciwdziałanie panującego procesowi umniejszania domeny 25
Działania na polu gospodarczym 34

Pojęcie działalności gospodarczej panującego w literaturze 34
Lokowanie osad na prawie niemieckim 35
Inne przyczyny zaborów o charakterze gospodarczym 47

Względy wojskowe 49
Przyczyny natury politycznej 53
Dokonywanie przysporzeń cudzym kosztem 59
Egzekucja kary konfiskaty majątku 62
Brak zgody panującego na dyspozycję majątkiem nieruchomym na rzecz Kościoła 63
Śmierć biskupa 66
Wyniki 72

Rozdział 2. Działania panującego powodujące utratę dóbr 75

Wstęp 75
Wwiązanie 76
Niewykonywanie umowy zamiany 85
Działania wojenne 90
Graniczenie 91
Nadanie cudzych dóbr 93
Wyniki 97

Rozdział 3. (...) więcej Ograniczanie panującego w dokonywaniu zaborów 99

Wstęp 99
Zobowiązanie panującego do nieodwoływania nadań 100

Czy statut księcia wrocławskiego Władysława wprowadzał trwałość nadań? 100
Przywilej ziemski Wacława II z 1291 r. 103
Artykuł XVI statutu wielkopolskiego Kazimierza Wielkiego 104
Postanowienia przywilejów generalnych Jagiełły z lat 1386–1433 108

Uzyskanie wyroku sądowego warunkiem dopuszczalności zabrania dóbr 113

Postanowienie Nulli autem w przywilejach Jagiełły z lat 1425, 1430 i 1433 113
„Petyta opockie” z 1454 r. 115
Przywileje nieszawskie 1454 r. 116

Skuteczność postanowień przywilejów z lat 1386–1454 117
Wyniki 126

Rozdział 4. Stanowisko panującego i posiadaczy ziemskich w kwestii legalności zabierania dóbr poddanym 129

Problem legalności zabierania dóbr przez panującego w literaturze 129
Odbieranie dóbr należących do domeny monarszej 141

Ius vindicandi panującego 141
Rewindykacje dóbr nadanych kwestią sporną 143

Odbieranie dóbr będących własnością poddanych 146

Istnienie normy etycznej o ograniczonym zastosowaniu w praktyce, zakazującej zabierania majątków poddanych 146
Katalog causarum legitimarum zabierania 153
Znaczenie rekompensaty za zabrany majątek 162

Wyniki 166

Zakończenie 169

Literatura i materiały źródłowe 171

Summary 189 mniej