Dietetyka sportowa

---

Dietetyka sportowa - Opis

Dietetyka sportowa to obecnie jedna z najbardziej rozwijających się nauk żywieniowych. Skupia się na badaniu wpływu diety lub określonego sposobu żywienia na kondycję i wytrzymałość osób aktywnych fizycznie. Zajmuje się również opracowaniem i implementacją strategii żywieniowych mających na celu poprawę ogólnego stanu zdrowia, wydolności fizycznej i składu ciała.

W książce znajdują się wszystkie niezbędne informacje służące min. indywidualnemu dopasowaniu diety do planu treningowego (uwzględniając również okres startowy oraz często celowe wahania masy ciała), potrzeby wynikające z występowania problemów zdrowotnych (alergie pokarmowe, cukrzyca, zaburzenia odżywiania).

Nie zabrakło również wskazówek potrzebnych do planowania jadłospisu względem rodzaju uprawianej dyscypliny, odżywiania w czasie podróży, doboru suplementacji uwzględniającej jej skuteczność, legalność oraz bezpieczeństwo stosowania.

Publikacja jest niezbędnym źródłem wiedzy dla dietetyków sportowych, pomocą dydaktyczną dla studentów i nauczycieli akademickich na kierunkach dietetycznych, medycznych i wychowania fizycznego. Dla osób aktywnych fizycznie wyjaśni najważniejsze aspekty dietetyki sportowej i wskaże prawidłowe zasady sposobu odżywiania.

ZAKRES TEMATYCZNY PRZEDSTAWIONY W PUBLIKACJI

ŻYWIENIE

Trawienie i przemiana materii
Reakcja organizmu na wysiłek fizyczny
Adaptacja do wysiłku fizycznego i metody oceny wydolności fizycznej
Biochemia wysiłku fizycznego
Bilans energetyczny
Planowanie aktywności fizycznej
Budowa i skład (...) więcej ciała
Żywienie, wysiłek fizyczny i geny
Makroskładniki pokarmowe (Białka, Tłuszcze, Węglowodany)
Wartość odżywcza produktów spożywczych
Witaminy w żywieniu osób aktywnych fizycznie
Składniki mineralne w żywieniu osób aktywnych
Woda i elektrolity w czasie wysiłku fizycznego
Wpływ diety na równowagę kwasowo-zasadową organizmu
Żywienie, wysiłek fizyczny i układ odpornościowy
Wolne rodniki w wysiłku fizycznym
Zaburzenia przewodu pokarmowego u osób aktywnych fizycznie i sportowców
Mikrobiota jelitowa a wysiłek fizyczny
Alergia na pokarmy i nietolerancje pokarmowe
Zaburzenia odżywiania
Alkohol a sport

DIETETYKA

Zalecenia żywieniowe dla osób aktywnych fizycznie
Przygotowanie do wysiłku
Regeneracja powysiłkowa
Strategie żywieniowe wpływające na masę i skład ciała – redukcja masy ciała, zwiększanie masy mięśniowej
Żywienie dzieci i młodzieży uprawiającej sport
Kobieta sportowiec
Sportowiec z cukrzycą
Sportowiec wegetarianin
Dieta w profilaktyce i leczeniu chorób przewlekłych
Dieta w profilaktyce i leczeniu zaburzeń lipidowych
Dieta w profilaktyce i leczeniu hiperurykemii u sportowców
Dieta w profilaktyce i leczeniu niedokrwistości z niedoboru żelaza u sportowców
Psychologia i odżywianie
Psychologia i odżywianie – ograniczenia w procesie redukcji masy ciała

SUPLEMENTY DIETY

Suplementy diety w sporcie
Suplementacja i żywienie, a doping

PRAKTYCZNE ASPETY DIETYKI

Metody pomiaru dobowego i treningowego wydatku energetycznego
Kalorymetria pośrednia w ocenie metabolizmu energetycznego
Metody oceny sposobu żywienia
Metody oceny stanu odżywienia
Monitoring medyczny sportowców
Poradnictwo dietetyczne – rola dietetyka sportowego
Dieta osób aktywnych
Wybrane aspekty żywienia w różnych dyscyplinach sportowych
Plany suplementacyjne ukierunkowane na przyrost masy mięśniowej
Ciekawostki żywieniowe

1. Żywienie 11. Trawienie i przemiana materii – Ewa Fürstenberg, Jadwiga Hamułka 31.1. Metabolizm – wprowadzenie 31.2. Układ pokarmowy – budowa, funkcje, regulacja działania 81.3. Trawienie i wchłanianie składników pokarmowych 222. Reakcja organizmu na wysiłek fizyczny – Hubert Krysztofiak, Andrzej Ziemba 432.1. Skurcz mięśni 442.2. Przemiany energetyczne 462.3. Morfologiczne i metaboliczne cechy włókien mięśniowych 502.4. Pobieranie tlenu w trakcie wysiłku 522.5. Regulacja pracy serca i układu krążenia podczas wysiłku 532.6. Podsumowanie 583. Adaptacja do wysiłku fizycznego i metody oceny wydolności fizycznej – Hubert Krysztofiak, Andrzej Ziemba 613.1. Przystosowanie do wysiłku fizycznego 623.2. Adaptacja układu krążenia do wysiłku 653.3. Zmiany metabolizmu energetycznego pod wpływem regularnych wysiłków 683.4. Granice przystosowania 703.5. Testy wysiłkowe 713.6. Pomiar wskaźników wydolności fizycznej 733.7. Pobieranie tlenu w czasie wysiłku testowego i V˙O2max 743.8. Zmiany stężenia mleczanu we krwi w czasie wysiłku 753.9. Metody wyznaczania obciążenia progowego 763.10. Podsumowanie 794. Biochemia wysiłku fizycznego – Tomasz Podgórski 814.1. Metabolizm substratów energetycznych (systemy energetyczne związane z wysiłkiem) 824.2. Skurcz mięśnia 945. Bilans energetyczny – Barbara Frączek, Maria Gacek 975.1. Podstawy bilansu energetycznego 975.2. Zapotrzebowanie na energię 995.3. Wartość energetyczna produktów i potraw 1045.4. Bilans energetyczny w sporcie 1205.5. Podsumowanie 1236. Planowanie aktywności fizycznej dla osób klinicznie zdrowych – Anna Jegier 1256.1. Korzyści regularnej aktywności fizycznej 1256.2. Podstawy kwalifikacji do regularnej aktywności fizycznej 1317. Budowa i skład ciała człowieka – Jadwiga Charzewska, Anna Kopiczko 1357.1. Koncepcja składu ciała człowieka 1357.2. Przegląd metod stosowanych w ocenie składu ciała 1368. Żywienie, wysiłek fizyczny i geny – Marek Sawczuk, Paweł Cięszczyk, Agnieszka Maciejewska-Skrendo 1538.1. Wprowadzenie 1538.2. Struktura i funkcja mięśni szkieletowych 1578.3. Pułap tlenowy (V˙O2max) 1598.4. Zdolność organizmu do detoksykacji i radzenia sobie ze stresem oksydacyjnym 1618.5. Zakres i intensywność reakcji zapalnej uruchamianej w odpowiedzi na wysiłek 1648.6. Prawdopodobieństwo pojawienia się uszkodzeń układu ruchu 1648.7. Dopasowanie sposobu odżywiania do potrzeb organizmu oraz utrzymanie optymalnej masy ciała 1688.8. Nietolerancje pokarmowe 1738.9. Podsumowanie 1759. Makroskładniki pokarmowe – białko – Dariusz Włodarek 1779.1. Białko jako składnik pokarmowy 1779.2. Źródła białka o wysokiej wartości odżywczej 1819.3. Zapotrzebowanie na białko osób aktywnych fizycznie 1869.4. Zawartość białka w diecie – konsekwencje zdrowotne 1889.5. Podsumowanie 19210. Makroskładniki pokarmowe – węglowodany – Andrzej Ziemba, Izabela Grabowska 19510.1. Budowa i rodzaje węglowodanów 19610.2. Wykorzystanie węglowodanów 19710.3. Przemiany glukozy w organizmie 19710.4. Wykorzystanie energii 19910.5. Strategie żywieniowe 20011. Makroskładniki pokarmowe – tłuszcze – Juliusz Przysławski 20511.1. Wprowadzenie 20511.2. Kwasy tłuszczowe – charakterystyka ogólna 20811.3. Kwasy tłuszczowe nasycone 20911.4. Kwasy tłuszczowe jednonienasycone 21111.5. Kwasy tłuszczowe wielonienasycone 21311.6. Znaczenie tłuszczów w żywieniu człowieka – zapotrzebowanie 22211.7. Tłuszcze pokarmowe – źródła 22511.8. Podsumowanie 22912. Wartość odżywcza produktów spożywczych – Mirosław Pysz 23112.1. Wartość odżywcza produktów spożywczych – polskie zalecenia żywieniowe 23212.2. Zalecenia żywieniowe ekspertów Uniwersytetu Harvarda 24512.3. Szwajcarska Piramida Żywienia dla sportowców 24812.4. Podsumowanie 25113. Witaminy w żywieniu osób aktywnych fizycznie – Beata Przygoda 25313.1. Tiamina 25913.2. Ryboflawina 26113.3. Niacyna 26313.4. Kwas pantotenowy 26513.5. Biotyna 26713.6. Witamina B6 26913.7. Foliany 27213.8. Witamina B12 (kobalamina) 27413.9. Witamina C 27713.10. Witamina A 27913.11. Witamina D 28313.12. Witamina E 28613.13. Witamina K 28813.14. Podsumowanie 29014. Składniki mineralne w żywieniu osób aktywnych fizycznie – Małgorzata Schlegel-Zawadzka 29914.1. Wprowadzenie 29914.2. Normy żywienia 30014.3. Znaczenie makro- i mikropierwiastków w organizmie 30314.4. Udział składników mineralnych w utrzymaniu równowagikwasowo-zasadowej 30614.5. Biodostępność składników mineralnych 30814.6. Źródła pokarmowe składników mineralnych 31015. Woda i elektrolity podczas wysiłku fizycznego – Tomasz Mikulski 31715.1. Wprowadzenie 31715.2. Podstawy – zapotrzebowanie na płyny 31815.3. Profilaktyka odwodnienia, czyli właściwe nawadnianie w każdej sytuacji 32215.4. Kontrola nawodnienia 32615.5. Konsekwencje niewłaściwego nawodnienia 32915.6. Sytuacje szczególne 33215.7. Podawanie płynów drogą dożylną 33315.8. Sportowiec kategorii masters 33416. Wpływ diety na równowagę kwasowo-zasadową organizmu – Kazimierz Ciechanowski 33716.1. Znaczenie równowagi kwasowo-zasadowej 33716.2. Badanie równowagi kwasowo-zasadowej 33716.3. Źródła kwasów i zasad w organizmie 33916.4. Dieta zakwaszająca, dieta alkalizująca 34116.5. Neutralizacja zakwaszającej diety 34417. Żywienie, wysiłek fizyczny i układ odpornościowy – Agnieszka Zembroń-Łacny, Joanna Orysiak 34717.1. Wprowadzenie 34717.2. Żywienie immunomodulujące w sporcie 34817.3. Podsumowanie 36218. Wolne rodniki w wysiłku fizycznym – Agnieszka Zembroń-Łacny 36518.1. Wprowadzenie 36518.2. Wolne rodniki i adaptacja do wysiłku fizycznego 36618.3. Wolne rodniki i antyoksydanty 36918.4. Podsumowanie 37319. Zaburzenia przewodu pokarmowego u osób aktywnych fizycznie i sportowców – Wojciech Marlicz, Igor Łoniewski 37519.1. Wprowadzenie 37519.2. Oś mózg–jelito 37519.3. Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego 38419.4. Podsumowanie 39619.5. Zalecenia 39620. Mikrobiota jelitowa a wysiłek fizyczny – Igor Łoniewski, Wojciech Marlicz 40120.1. Wprowadzenie 40120.2. Mikrobiota przewodu pokarmowego 40220.3. Dysbioza 40820.4. Wysiłek fizyczny a mikrobiota 41220.5. Modyfikacja mikrobioty – dieta, pre- i probiotyki 42021. Alergia na pokarmy i nietolerancje pokarmowe – Zbigniew Bartuzi 43321.1. Wprowadzenie 43321.2. Definicje i klasyfikacja 43421.3. Epidemiologia 43521.4. Patogeneza alergii na pokarmy 43521.5. Alergeny 43621.6. Reakcja alergiczna 43821.7. Diagnostyka 44221.8. Leczenie 44421.9. Patogeneza nietolerancji pokarmowych 44521.10. Diagnostyka i leczenie 45022. Zaburzenia odżywiania – Maria Gacek, Daria Domańska-Senderowska 45722.1. Wprowadzenie 45722.2. Specyficzne zaburzenia odżywiania 45822.3. Wybrane niespecyficzne zaburzenia odżywiania 46522.4. Zaburzenia odżywiania w sporcie 47122.5. Dietoterapia w zaburzeniach odżywiania 47422.6. Podsumowanie 47723. Alkohol a sport – Maria Gacek 47923.1. Wprowadzenie 47923.2. Zdrowotne konsekwencje nadużywania napojów alkoholowych 47923.3. Patofizjologiczne właściwości alkoholu a sport 48123.4. Neurotoksyczne właściwości alkoholu 48523.5. Alkohol a wydolność fizyczna 48523.6. Podsumowanie 4862. Dietetyka 48924. Zalecenia żywieniowe dla osób aktywnych fizycznie – Barbara Frączek 49124.1. Specyfika żywienia sportowców 49124.2. Jakościowe zalecenia żywieniowe 49224.3. Ilościowe rekomendacje żywieniowe 49324.4. Aktualne trendy i kontrowersje 49825. Przygotowanie do wysiłku – Florentyna Tyrała, Aleksandra Pięta, Barbara Frączek 50325.1. Rola makroskładników spożywanych przed wysiłkiem w zapewnieniu dostępności energii w czasie jego trwania 50325.2. Węglowodany najważniejszym składnikiem pokarmowym w posiłku przed wysiłkiem 50525.3. Cechy posiłku przedtreningowego 50725.4. Przekąski przed treningiem 51025.5. Co należy jeść podczas ćwiczeń, treningów i zawodów? 51425.6. Strategie żywieniowe a wspomaganie wysiłku 51626. Regeneracja powysiłkowa – Anna Książek, Aleksandra Zagrodna, Małgorzata Słowińska-Lisowska 52126.1. Strategia żywieniowa w okresie powysiłkowym 52126.2. Węglowodany a regeneracja powysiłkowa 52226.3. Białko a regeneracja powysiłkowa 52426.4. Nawadnianie a regeneracja powysiłkowa 52626.5. Posiłki usprawniające regenerację powysiłkową 52727. Strategie żywieniowe wpływające na masę i skład ciała – redukcja masy ciała – Barbara Frączek 52927.1. Metodyka planowania diety redukcyjnej 53027.2. Diety alternatywne w redukcji masy ciała 53527.3. Wybrane mechanizmy regulowania metabolizmu tkanki tłuszczowej 53727.4. Wpływ diety i wysiłku fizycznego na utratę tkanki tłuszczowej 54927.5. Przykładowe jadłospisy diety redukcyjnej 55028. Strategie żywieniowe wpływające na masę i skład ciała –zwiększanie masy mięśniowej – Krzysztof Durkalec-Michalski 56328.1. Wprowadzenie 56328.2. Molekularne mechanizmy oddziałujące na wzrost hipertrofii i siły mięśniowej 56528.3. Bilans i wydatki energetyczne a rozwój masy, siły i wytrzymałości mięśniowej 56728.4. Makroskładniki diety w stymulacji masy, siły, mocy i wytrzymałości siłowej 57228.5. Strategia dietetyczna dla kulturysty lub zawodnika trenującego sporty siłowe w przygotowawczym okresie treningowym, ukierunkowanym na zwiększenie hipertrofii i siły mięśniowej 58529. Żywienie dzieci i młodzieży uprawiającej sport – Barbara Frączek, Maria Gacek 59729.1. Wprowadzenie 59729.2. Potrzeby energetyczne 59829.3. Węglowodany podstawowym źródłem energii 59929.4. Białka i tłuszcze w diecie dzieci i młodzieży 60129.5. Żywienie okołowysiłkowe i strategia nawadniania organizmu 60229.6. Żywienie w okresie regeneracji powysiłkowej 60629.7. Rozważne stosowanie suplementacji diety 60829.8. Podsumowanie 61030. Kobieta sportowiec: czy kobiety uprawiające sport wyczynowo mają specjalne wymagania żywieniowe? – Jadwiga Malczewska-Lenczowska 61530.1. Wprowadzenie 61530.2. Problem niedokrwistości i niedoboru żelaza wśród kobiet uprawiających sport wyczynowo 61630.3. Niedostateczna dostępność energii u kobiet uprawiających sport wyczynowo (triada sportsmenek) 62230.4. Podsumowanie 62931. Sportowiec z cukrzycą – Andrzej Gawrecki, Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz 63331.1. Czy osoba z cukrzycą może uprawiać sport? 63331.2. Dieta i insulinoterapia u chorych na cukrzycę uprawiających sport 63732. Sportowiec wegetarianin – Damian Parol 64532.1. Wprowadzenie 64532.2. Definicja diet wegetariańskich 64532.3. Zapotrzebowanie energetyczne 64632.4. Podsumowanie 66233. Dieta w profilaktyce i leczeniu chorób przewlekłych – Magdalena Makarewicz-Wujec, Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska 66333.1. Wprowadzenie 66333.2. Dieta w cukrzycy 66333.3. Dieta w nadciśnieniu tętniczym 66933.4. Dieta w osteoporozie 67233.5. Dieta w astmie oskrzelowej 67534. Dieta w profilaktyce i leczeniu zaburzeń lipidowych – Daniel Śliż, Damian Parol, Artur Mamcarz 68134.1. Wprowadzenie 68134.2. Podział zaburzeń lipidowych 68234.3. Wybrane elementy diety w zaburzeniach lipidowych 68235. Dieta w profilaktyce i leczeniu hiperurykemii u sportowców – Marcin Wełnicki, Damian Parol, Artur Mamcarz 69135.1. Definicja hiperurykemii i dny moczanowej 69135.2. Etiologia hiperurykemii i dny moczanowej 69335.3. Dieta w hiperurykemii 69435.4. Podsumowanie 70136. Dieta w profilaktyce i leczeniu niedoboru żelaza u sportowców – Jarosław Krzywański, Barbara Frączek 70736.1. Wprowadzenie 70736.2. Zasoby i metabolizm żelaza w organizmie 70836.3. Biodostępność żelaza 70936.4. Źródła żelaza w produktach spożywczych 71236.5. Zapotrzebowanie na żelazo 71536.6. Żywieniowe leczenie niedoboru żelaza 71636.7. Przykładowe jadłospisy 71737. Wybrane diety alternatywne i koncepcje żywieniowe – Ewa Stachowska, Joanna Palma, Maria Gacek, Barbara Frączek 72337.1. Wprowadzenie 72337.2. Dieta ketogenna (niskowęglowodanowa/wysokotłuszczowa) 72437.3. Dieta intermittent fasting 73637.4. Dieta paleolityczna (paleo) 74037.5. Dieta wysokobiałkowa 74737.6. Dieta wysokowęglowodanowa 75237.7. Dieta bezglutenowa 75438. Poradnictwo dietetyczne oparte na dowodach naukowych – Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska 76138.1. Definicje diety i dietetyki 76138.2. Podsumowanie 77539. Psychologia i odżywianie – ograniczenia w procesie redukcji masy ciała – Izabella Bednarczyk-Bochenek 77739.1. Nadmiarowe kilogramy – problem wieloaspektowy 77739.2. Kontrolowane czy automatyczne – o specyfice zachowań żywieniowych 78039.3. Zmiana zachowań żywieniowych – proces rozłożony w czasie 78439.4. Strategie środowiskowe: sprzymierzeniec czy pułapka 78739.5. Podsumowanie 7883. Suplementy diety 79140. Suplementy diety w sporcie – Jarosław Krzywański, Łukasz Jaśkiewicz, Urszula Somow, Igor Łoniewski, Hubert Krysztofiak 79340.1. Wprowadzenie 79340.2. Klasyfikacje suplementów diety 79440.3. Kryteria oceny skuteczności w sporcie 79540.4. Suplementy diety potencjalnie skuteczne w sporcie 79740.5. Suplementy diety stosowane ze wskazań lekarskich 82341. Suplementacja i żywienie a doping – Andrzej Pokrywka, Piotr Tomaszewski 84141.1. Suplementy i odżywki zanieczyszczone lub zafałszowane środkami dopingującymi 84141.2. Lista substancji i metod zabronionych w sporcie 84441.3. Odpowiedzialność za złamanie reguł antydopingowych 84641.4. Minimalizowanie ryzyka pozytywnych wyników badań antydopingowych 84741.5. Żywność jako potencjalne źródło pozytywnego wyniku badań antydopingowych 84941.6. Wlewy dożylne – kroplówki witaminowe 85041.7. Podsumowanie 8514. Praktyczne aspekty dietetyki 85342. Metody pomiaru dobowego i treningowego wydatku energetycznego – Andrzej Klimek, Barbara Frączek, Andrzej Grzelak 85542.1. Metody pomiaru wydatku energetycznego 85742.2. Analiza porównawcza metod pomiaru wydatku energetycznego 87143. Kalorymetria pośrednia w ocenie metabolizmu energetycznego – Marta Bazańska, Hubert Krysztofiak 87743.1. Kalorymetria pośrednia 87743.2. Podstawowa i spoczynkowa przemiana materii 88043.3. Analiza wysiłkowego metabolizmu energetycznego 88344. Metody oceny sposobu żywienia – Anna Gronowska-Senger 88544.1. Wprowadzenie 88544.2. Charakterystyka i opis metod oceny sposobu żywienia 88645. Metody oceny stanu odżywienia – Jadwiga Charzewska, Natalia Bieńko 90345.1. Zdefiniowanie stanu odżywienia 90345.2. Cele oraz sposoby oceny stanu odżywienia 90545.3. Metody oceny – charakterystyka 90746. Monitoring medyczny sportowca – Jarosław Krzywański, Hubert Krysztofiak, Danuta Gajewska 93146.1. Wprowadzenie 93146.2. Ocena stanu zdrowia sportowców 93246.3. Badanie morfologiczne krwi 93746.4. Badania biochemiczne krwi 94046.5. Ocena gospodarki żelazem 94046.6. Ocena zaopatrzenia w witaminy 94146.7. Wskaźniki uszkodzenia mięśni 94346.8. Związki azotowe 94546.9. Badanie stężenia mleczanu we krwi 94546.10. Zmęczenie i przetrenowanie 94846.11. Dietetyka sportowa a badania laboratoryjne 95047. Poradnictwo żywieniowe – rola dietetyka sportowego – Barbara Frączek 95547.1. Założenia do opracowania diety dla osób aktywnych fizycznie 95547.2. Zastosowanie programów żywieniowych 97647.3. Monitoring żywieniowy 97748. Dieta osób aktywnych – Barbara Frączek, Maria Gacek, Dariusz Kurach, Aleksandra Pięta, Florentyna Tyrała, Paulina Mazur-Kurach 98548.1. Skład posiłków i receptury potraw w diecie o wartości energetycznej 2200 kcal 98548.2. Skład posiłków i receptury potraw w diecie o wartości energetycznej 2600 kcal 99248.3. Skład posiłków i receptury potraw w diecie o wartości energetycznej 3100, 3200 i 3300 kcal 100048.4. Wartość odżywcza diet o wartości energetycznej 2200, 2600, 3100, 3200 i 3300 kcal 100749. Żywienie w różnych dyscyplinach sportowych – Aleksandra Pięta, Urszula Somow, Estera Nowacka-Polaczyk, Wojciech Zep, Daria Domańska- -Senderowska, Marek Siderek, Florentyna Tyrała, Barbara Frączek 100949.1. Żywienie w sportach indywidualnych 100949.2. Żywienie w sportach drużynowych 108850. Żywienie w rekreacyjnej aktywności fizycznej – Aleksandra Pięta, Jagoda Podkowska, Barbara Frączek 111750.1. Trening siłowy 111750.2. Pilates 112350.3. Fitness 113050.4. Trening siłowy 113750.5. Biegi długodystansowe 114351. Fakty i mity w dietetyce – Danuta Gajewska 115351.1. Węglowodany – dobre czy złe? 115351.2. Czy żywność ekologiczna ma wyższą wartość odżywczą? 115451.3. Czy sól morska jest lepsza niż sól kuchenna? 115451.4. Czy cukier brązowy jest zdrowszy niż cukier biały? 115551.5. Czy zbilansowana dieta musi składać się z pięciu posiłków? 115651.6. Czy pojadanie pomiędzy posiłkami jest niezdrowe? 115751.7. Czy białko pełnowartościowe to tylko mięso? 115751.8. Czy burak ćwikłowy to „superfood”? 115851.9. Czy cynamon leczy cukrzycę? 115851.10. Dlaczego olej kokosowy? 115951.11. Najzdrowsze diety świata 116051.12. Czy istnieje terapeutyczna dawka alkoholu? 116151.13. Czy dieta bezglutenowa to panaceum na wszystkie choroby? 116151.14. Dlaczego warto jeść kiwi? 116251.15. Czy czarnuszka siewna leczy wszystko? 1162Skorowidz 1165 mniej