EBOOK Psychologia religii

---

EBOOK Psychologia religii - Opis

Pomimo postępującej sekularyzacji religia i religijność pozostają ważnymi czynnikami zarówno w życiu pojedynczego człowieka, jak też i całych społeczeństw zbyt ważnymi, by psychologia mogła je pominąć. Jednocześnie głęboka niewiedza w sprawach wiary, panująca w światopoglądowo pluralistycznym i silnie zsekularyzowanym społeczeństwie, sprzyja też w pewnej mierze przesądom w stosunku do praktykujących wierzących. Psychologia, która w szerszych grupach społecznych mogła pogłębić zrozumienie problemów psychicznych, mogłaby poprzez swoje badania przyczynić się zarówno u studentów psychologii, ludzi zawodowo pracujących w poradnictwie, jak też i w świadomości społecznej w ogóle do głębszego zrozumienia dla religijnych przeżyć, zachowań i religijnego myślenia. Bernhard Grom proponuje systematyczne, wierne standardom psychologii naukowej objaśnienie bogactwa religijnych przekonań, motywacji, emocji a nawet odmiennych stanów świadomości. Analizuje religijność jako element osobowości, zgłębiając różnorodność jej motywów oraz zależności między wiarą a innymi aspektami życia (jak zdrowie, dobrostan psychiczny czy gotowość do zachowań prospołecznych). Osobną część podręcznika poświęca Autor społecznym aspektom doświadczenia religijnego.
Spis treści:
Okładka
Strona tytułowa
Strona redakcyjna
Wprowadzenie tłumacza do drugiego wydania polskiego
Wstęp. Jaki cel stawia sobie psychologia religii?

Psychologia religii psychologizm psychologia pastoralna
Co jest religijne, a co duchowe?
Różnorodność religijności wyjaśnianej w koherentnym (...) więcej eklektyzmie
Psychologia religii jako nauka o układzie nerwowym i jako neuroteologia?

Część pierwsza. RELIGIJNOŚĆ JAKO ELEMENT OSOBOWOŚCI. Jej przeważające czynniki intrapsychiczne

Różnorodność form religijności badania kwestionariuszami wielowymiarowymi
Religijność: wewnętrzna czy zewnętrzna?
Religijność ujęta wielowymiarowo jako zgodność z prawdami wiary, praktyka wiary, doświadczenie wiary, wiedza na temat wiary i konsekwencje płynące z wiary?
Rozdział 1. Religijność w różnorodności motywów wewnętrznych

Sekcja 1. Motywy ile i jakie? Dyskusja historyczno-systematyczna

I. Religijność szukanie ochrony? Stanowisko teorii instynktów Iwana P. Pawłowa
II. Religijność nadzieja na nieśmiertelność? Stanowisko Bronisława Malinowskiego oraz teorii opanowywania trwogi
III. Religijność natręctwo i regresyjne pragnienie ochrony? Stanowisko psychoanalitycznej koncepcji Sigmunda Freuda

Religijność jako natręctwo i wina
Kompleks Edypa, poczucie winy, zwierzę totemiczne, idea Boga-Ojca
Religijność jako regresyjne pragnienie ochrony ze strony wszechmocnego ojca?
Ocena hipotezy o nerwicy natręctw
Ocena hipotezy o regresji i hipotezy o spełnieniu pragnień

IV. Religijność problem poczucia własnej wartości? Stanowisko teorii relacji z obiektem
V. Religijność z potrzeby bliskości i bezpieczeństwa? Stanowisko teorii przywiązania

Ocena stanowiska teorii przywiązania

VI. Religijność gotowość do interpretacji motywowanych ciekawością, kontrolą i wartością samego siebie? Stanowisko teorii atrybucji

Ocena stanowiska teorii atrybucji

VII. Religijność zakorzeniona w pragnieniach, wartościach i w pytaniu o sens? Stanowisko wielości motywów Gordona W. Allporta

Sekcja 2. Motywy decydujące o rozwinięciu się różnych przejawów religijności

Koncepcja heurystyczna
I. Między sumiennością a skrupulatnością. Gotowość do samokontroli moralnej

Sumienność przy jakim udziale lęku?
Perfekcjonizm z komponentem religijnym
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne w formie religijnej czy też z komponentem religijnym?

II. Optymizm magiczny czy religia okopu? Dążenie do kontroli zewnętrznej ważnych zdarzeń życiowych oraz do radzenia sobie z sytuacjami trudnymi

Czym jest dążenie do kontroli?
Magia kontrola za pomocą sił działających w dużym stopniu automatycznie

Magia: mimowolnie i pod naporem emocjonalnym?
Przedmioty, gesty i modlitwy: magiczno-instrumentalnie albo symboliczno-ekspresyjnie?
Magia: umyślnie i ze względu na przekonania o energii?
Magiczny optymizm jako iluzja pozytywna?

Modlitwa prośby między pasywnym oczekiwaniem kontroli zewnętrznej a radzeniem sobie z sytuacjami trudnymi

Religijne strategie radzenia sobie z sytuacjami trudnymi: niezależnie od Boga, w sposób pasywny czy też kooperatywny?
Wiara w (materialnie) sprawiedliwy świat czy też wsparcie duchowe?
Strategie prowadzące do zachowania oczekiwań kontroli materialnej

Religia okopu
Co sprawia, że religijne strategie radzenia sobie z sytuacjami trudnymi działają korzystnie?
Radzenie sobie z ciężką chorobą fizyczną
Radzenie sobie z lękiem
Siła Większa od nas samych w programie Anonimowych Alkoholików
Ekstatyczne poczucie bezpieczeństwa
Radzenie sobie ze stratą w procesie żałoby

III. Pozaspołeczne źródło pozytywnej bliskości emocjonalnej? Dążenie do poczucia pozytywnej wartości własnej

Czym jest dążenie do poczucia pozytywnej wartości własnej?
Kiedy religijność działa jako środek podtrzymania własnej wartości, a kiedy nie?

Socjalizacja religijna: podtrzymująca wartość samego siebie czy obciążająca winą?
Wiara: brak bezpośredniej wypowiedzi o obszarach pojedynczych
Poczucie własnej wartości: stabilniejsze niż obraz Boga

Poczucie własnej wartości i obraz Boga oddziałują na siebie
Jak problematyczne dążenie do doświadczenia własnej wartości może wpływać na religijność?

Nadmiernie silne pragnienie bliskości ekstatyczna miłość Boga

Potrzeba uznania jako narcystyczne przekonanie o byciu wybranym
Potrzeba uznania jako duma wynikająca z dokonań i z cnoty
Fanatyzm oraz przewartościowana idea jako potwierdzenie własnej wartości?

IV. Wielbienie ponad obowiązkiem i wyrachowaniem? Gotowość do dziękowania[16] i uwielbienia

Wdzięczność

Religijna kultura dziękowania

Uwielbienie

V. Czy wiara czyni współczującym a współczucie wierzącym? Gotowość do wrażliwości prospołecznej i zachowań prospołecznych

Zachowania prospołeczne
Czy religijność sprzyja wrażliwości prospołecznej i zachowaniom prospołecznym?
W jaki sposób religijność może sprzyjać zachowaniom prospołecznym?

I. Etapy aktywacji (faza zauważenia)
II. Etap zobowiązania (faza motywacji)
III. Etapy obrony
IV. Etap reakcji

Co ogranicza lub uniemożliwia wpływ religijności?
Uprzedzenia religijne a przemoc: czy religijność sprzyja zachowaniom antyspołecznym?
Wrogość w stosunku do obcych uprzedzenia o charakterze etnicznym i rasistowskim?
Przemoc religijna święta wojna?

VI. Religijność określana jedynie przez emocje czy także przez poznanie? Zainteresowanie światopoglądem naukowym i logiczną koherencją

Poznanie światopoglądowe jako ciekawość i myślenie problemowe
Pragnienie koherencji logicznej: światopoglądowe badanie rzeczywistości
Do jakiego stopnia przekonania religijne określane są przez poznanie?
Autorytarne, emocjonalistyczne i intuicjonistyczne pojmowanie wiary
Wyraźne stany pewności refleksyjnie czy bezrefleksyjnie?
Dogmatyzm fundamentalizm

Dogmatyzm
Fundamentalizm

Blok rozszerzający 1. Obrazy Boga God concepts

Odbicia różnorodności myślenia religijnego i przeżyć religijnych
Wpływy kultury religijnej i nauczania religijnego
Wpływy rodzinne i intrapsychiczne
Obraz Boga a spostrzeganie rodziców
Obraz Boga a styl przywiązania
Obraz Boga a rola płciowa (gender)
Obraz Boga, obraz siebie i inne cechy osobowości
Próba interpretacji

Blok rozszerzający 2. Jak rozwija się religijność?

Co wiemy na temat rozwoju religijnego?
Stanowiska wyjaśniające

Rozdział 2. Religijność w wielości form zrównoważonych i zaburzonych emocji

Z historii badań: W. James R. Otto R. Stark A. Greeley
I. Co przesądza o religijnym charakterze uczuć religijnych?

Przekonania religijne czyste over-beliefs?

II. Jakie techniki psychologiczne pobudzają przeżycia religijne?

Ze strony komponentu poznawczego: jak religijne przekonania i symbole mogą inicjować przeżycie?

Przykłady wizualizacji
Nastrój, cisza, mantra: zakres komponentu uczuciowego
Przykład: mantra
Przykłady: modlitwa Jezusowa i dhikr

Postawa ciała, gesty, muzyka: zakres komponentu ekspresji i komponentu motywacyjnego
Kontrolowanie oddechu, post, halucynogeny: zakres komponentu neurofizjologicznego

III. Ekstaza: stan wyjątkowy czy zaburzenie psychiczne?

Ekstaza w kontekście psychoz
Ekstaza w kontekście konfliktów emocjonalnych
Ekstaza jako niepatologiczny stan wyjątkowy

IV. Religijność w poważnych pod względem klinicznym stanach depresji
V. Urojenia religijne chorujących na schizofrenię jako próba radzenia sobie z trudnościami

Rozdział 3. Religijność w różnorodności odmiennych stanów świadomości

Dwie podstawowe zmiany świadomości ja
I. Doświadczenia objawienia i doświadczenia opętania

Doświadczenia objawienia, wizje i czynności przy udziale medium
Wizje i głosy
Grupa 1: wizje i głosy spontanicznie i emocjonalnie

(1) Radzenie sobie z lękiem, depresją, smutkiem i obrona przed nimi
(2) Napominanie i obwinianie siebie

Grupa 2: wizje i głosy wywołane przez samego siebie i kompleksowe
Pewna szczególna forma: doświadczenia z pogranicza śmierci
Czynności automatyczne, czynności przy udziale medium (spirytyzm)
Glosolalia rodzaj mówienia automatycznego?
Doświadczenia opętania

Wystąpienie opętania w ramach zaburzenia psychicznego

Stygmatyzacja

II. Mistyczne przeżycia zjednoczenia

Wspólny rdzeń przeżyć mistycznych
(1) Charakter inspiracyjny Już nie ja działam, lecz jedynie transcendentne
(2) Rozpłynięcie się indywidualności Już nie ja poznaję i jestem, lecz jedynie transcendentne
Różnorodność przeżyć mistycznych

Rozdział 4. Religijność a dobrostan subiektywny

I. Czy religijność wpływa niekorzystnie na dobrostan subiektywny?
II. Czy religijność wpływa korzystnie na dobrostan subiektywny?

Czy religijność wzmacnia zadowolenie z życia i poczucie bycia szczęśliwym?

III. Czy dobrostan subiektywny lub jego brak wpływa w określony sposób na religijność?

Część druga. RELIGIJNOŚĆ W OBSZARZE ODDZIAŁYWANIA WPŁYWÓW SPOŁECZNYCH. Warunki psychospołeczne i wzajemne oddziaływania

Rozdział 5. Religijność w obszarze napięcia między socjalizacją a samowychowaniem

I. Społeczne procesy uczenia się

Uczenie się przez modelowanie (uczenie się przez obserwację)
Uczenie się przez instruowanie
Uczenie się przez wzmocnienie społeczne i przez potwierdzenie społeczne

II. Indywidualne procesy uczenia się

Uczenie się przez zrozumienie (wgląd)
Uczenie się przez samowzmocnienie
Uczenie się przez własną aktywność

Rozdział 6. Udział w życiu duchowej grupy: ubogacenie czy element ryzyka?

I. Dyskusja na temat kultów destruktywnych

Ubogacenie (zasoby) czy czynnik ryzyka?
Dlaczego ludzie wstępują do duchowych grup?

II. Propagowanie informacji i rekrutacja. Jakich potrzeb i motywów się dotyka?
III. Grupa. Klimat, który daje oparcie czy uzależnia?
IV. Mistrz. Relacja, która rozjaśnia czy ubezwłasnowolnia?
V. Szkolenie. Wpływ pobudzający czy narzucający nową tożsamość?

Pomocne towarzyszenie

Suplement. Czy przeżycia religijne są zakorzenione w archetypach nieświadomości zbiorowej?

Wykaz literatury
Przypisy
O Autorze mniej