Wykłady z fizjologii człowieka

Wykłady z fizjologii człowieka - Opis

Warszawa 2010, wyanie 1, format 165 x 235, objętość 1152 str., oprawa miękkaW książce w nowoczesnym ujęciu przedstawiono skomplikowane zjawiska fizjologiczne. W logiczny sposób - od zagadnień związanych z fizjologią komórki, przez organizację procesów w obrębie tkanki, aż do funkcjonowania poszczególnych narządów - omówiono mechanizmy regulacyjne, sięgające podstawami do złożonych procesów biologii molekularnej. Wszystko to na bazie najnowszych danych i odkryć naukowych.Logiczne i nowoczesne ujęcie skomplikowanych zagadnień i zjawisk fizjologicznych sprawia, że ta publikacja doskonale spełnia wymagania programowe uczelni medycznych. Jest to podręcznik fizjologii przeznaczony dla studentów wydziałów lekarskich i lekarsko-dentystycznych; może być także wykorzystywany w nauczaniu fizjologii człowieka na innych kierunkach.Spis treściCzęść I. Od mechanizmów komórkowych do czynności tkanki1. Podstawy elektrofizjologii komórkowejWybrane elementy budowy błony komórkowej· Kanały jonowe· Pompy jonowePotencjał spoczynkowy· Geneza potencjału spoczynkowego· Znaczenie potencjału spoczynkowegoPotencjały lokalnePotencjał czynnościowyPomiar właściwości elektrofizjologicznych komórekSynapsyElektrofizjologiczne aspekty recepcjiKanałopatie2. Czynność komórek mięśniowychMięśnie szkieletowe· Budowa mięśnia szkieletowego· Budowa włókna mięśniowego· Skurcz mięśnia· Skracanie się sarkomeru· Cykl mostka poprzecznego· Siła skurczu a stopień zachodzenia na siebie filamentów aktynowych i miozynowych· Siła generowana przez mostki poprzeczne a prędkość skracania się sarkomeru· Zużycie ATP· Źródła ATP· (...) więcej Mioglobina· Rodzaje włókien mięśniowych· Siła i prędkość skurczu włókna mięśniowego a ilość i długość miofibryli· Unerwienie mięśni i kontrola skurczu· Regulacja siły skurczu· Receptory mięśniowe- rola czucia głębokiego· Plastyczność tkanki mięśniowej· Zmęczenie i bolesność mięśni wywołane wysiłkiem fizycznymMięśnie gładkie· Funkcje mięśni gładkich· Połączenia między komórkami mięśnia gładkiego· Struktura komórki mięśnia gładkiego· Inicjacja i regulacja cyklu mostka poprzecznego w komórkach mięśni gładkich· Charakterystyka skurczu tonicznego· Sterowanie skurczem mięśni gładkich· Plastyczność komórek mięśni gładkich3. Receptory - klasyfikacja, charakterystyka, funkcjaKlasyfikacja receptorów· Receptory bezpośrednio związane z kanałami jonowymi· Receptory sprzężone z białkami G· Receptory związane z enzymami mające jedną domenę transbłonową· Receptory wewnątrzkomórkowe (jądrowe)Zmiany reaktywności receptorów· Zmniejszenie reaktywności receptorów· Fizjologiczne i patofizjologiczne znaczenie zmian reaktywności receptorów84. Fizjologiczna rola tlenku azotuTlenek azotu w ośrodkowym układzie nerwowym· Działanie neurotoksyczne· Działanie neuroprotekcyjne· Potencjalizacja długoterminowa (LTP)· Depresja długoterminowa (LTD)· Reakcje behawioralne przebiegające z udziałem tlenku azotu· Percepcja bóluReakcje naczynioweTlenek azotu w obwodowym układzie nerwowymTlenek azotu w układzie immunologicznymTlenek azotu w procesie termoregulacjiCzęść II. Fizjologia wybranych układów1. Podstawy neurofizjologiiOśrodkowa kontrola czynności ruchowych· Kora ruchowa i górny neuron motoryczny· Objawy kliniczne uszkodzenia górnego neuronu motorycznego· Pień mózgu· Szlaki zstępujące przyśrodkowe· Droga siatkowato-rdzeniowa boczna· Jądra podstawy mózgu· Objawy kliniczne uszkodzenia jąder podkorowych· Móżdżek· Objawy kliniczne uszkodzenia móżdżku· Od zamiaru do wykonania ruchuOrganizacja czynności ruchowych na poziomie rdzenia kręgowego· Pojęcia kluczowe· Receptory mięśni i ścięgien· Odruchy rdzeniowe· Objawy kliniczne uszkodzenia dolnego neuronu motorycznegoWybrane zagadnienia z fizjologii czucia i percepcji· Podstawy czucia i percepcji· Narządy zmysłów· Czucie i percepcja bóluWyższe funkcje ośrodkowego układu nerwowego· Układ brzeżny· Zachowania emocjonalne i poznawcze - rola poszczególnych struktur· Znaczenie układu brzeżnego· Kora mózgowa· Klasyfikacja rodzajów uczenia się i pamięci· Plastyczność synaptyczna a procesy poznawcze· Znaczenie kory mózgowejAutonomiczny układ nerwowy· Anatomiczna organizacja autonomicznego układu nerwowego· Neuroprzekaźniki autonomicznego układu nerwowego· Rola autonomicznego układu nerwowego w utrzymaniu homeostazySen zdrowego człowieka· Badanie elektroencefalograficzne· Polisomnograficzny obraz snu· Potrzeba snu· Mechanizmy kontroli snuPodstawy chronofizjologii· Lokalizacja zegara biologicznego· Budowa i funkcje jądra nadskrzyżowaniowego· Sygnały glutaminoergiczne a ekspresja genów w jądrze nadskrzyżowaniowym· Geny zegarowe· Hipotetyczny model zegara biologicznego w neuronach jądra nadskrzyżowaniowego u ssaków· Synchronizacja systemu rytmów okołodobowych przez bodźce pozawzrokowe· Zegar biologiczny a starzenieFizjologiczna rola podwzgórza2. Fizjologia krwi i układu krążeniaFizjologia krwi· Hematopoeza· Szeregi rozwojowe układu krwiotwórczego· Funkcje krwi i jej właściwości fizykochemiczne· Skład krwiChłonkaFizjologiczna hemostaza· Ściana naczyń krwionośnych· Płytki krwi· Hemostaza pierwotna· Układ krzepnięcia krwi· Układ fibrynolizyElementy fizjologii serca· Powstanie i rozchodzenie się pobudzeń· Potencjał czynnościowy miocytów serca· Jonowe podstawy działania komórek rozrusznikowych· Skurcz komórek mięśnia sercowego· Cykl hemodynamiczny pracy serca· Teoretyczne podstawy elektrokardiografiiWprowadzenie do hemodynamiki krążenia· Wielkości hemodynamiczne· Teoria powietrzni, podatność tętnic· Maksymalna i minimalna wartość ciśnienia tętniczego· Zróżnicowanie oporu naczyniowego w krążeniu dużym i małym· Strukturalna organizacja naczyń mikrokrążenia i jej implikacje czynnościowe· Zespoły podkradania· Siły działające na ściany naczyń· Wpływ ciśnienia hydrostatycznego na przepływ krwi· Oddziaływania hemodynamiczne w układach naczyniowychOdruchowe mechanizmy regulacyjne w układzie sercowo-naczyniowym· Baroreceptory tętnicze· Mechanoreceptory objętościowe· Chemoreceptory tętnicze· Peptyd natriuretyczny, aferenty przedsionków· Aferenty komór reagujące na podwyższenie ciśnienia· Chemowrażliwe aferenty w komorach· Aferenty współczulneKrążenie wieńcowe· Zależność ciśnienie - przepływ· Przepływ pulsacyjny w krążeniu wieńcowym· Zużycie tlenu przez mięsień serca· Regulacja przepływu wieńcowego· Rola autonomicznego układu nerwowego w regulacji krążenia wieńcowego· Rozwój krążenia obocznego w łożysku wieńcowymRola komórek śródbłonka naczyniowego· Udział śródbłonka w kontroli przepuszczalności naczyń· Udział śródbłonka w kontroli oporu naczyniowego· Regulacja nerwowa a oddziaływanie śródbłonka na napięcie naczyniowe· Stężenie jonów wapnia a uwalnianie aktywnych związków ze śródbłonka· Udział śródbłonka w kontroli oporu naczyniowego· Udział śródbłonka w kontroli hemostazy· Rola śródbłonka w reakcjach immunologicznych, zapalnych i wzrostowychInwazyjna diagnostyka kardiologiczna· Inwazyjna diagnostyka tętnic wieńcowych· Inwazyjna diagnostyka funkcji serca3. Fizjologia układu oddechowegoCzynność układu oddechowego· Powierzchnia wymiany gazowej· Drogi oddechowe i pęcherzyki płucne· Dyfuzja tlenu i dwutlenku węgla przez barierę pęcherzykowo-włośniczkową· Wdech i wydech· Objętości i pojemności oddechowe· Podatność płuc· Siły retrakcji· Surfaktant· Różnice między poszczególnymi obszarami płuc a praca oddechowa· Krążenie płucne oraz przeciek płucny anatomiczny i fizjologiczny· Opór dróg oddechowych (opór oddechowy)· Receptory zlokalizowane w układzie oddechowym· Rola płuc w gospodarce kwasowo-zasadowejBadania czynnościowe układu oddechowego· Spirometria· Pomiary objętości płucnych - oznaczanie torakalnej objętości płuc· Badanie oporów oddechowych· Badanie zdolności dyfuzyjnej gazu w płucachMarkery chorób w wydychanym powietrzuRegulacja oddychania· Chemiczna regulacja oddychania· Nerwowa regulacja oddychania4. TermoregulacjaDziałanie układu termoregulacji - zasady ogólne· Podstawy regulacji temperatury ciała· Progi reakcji termoregulacyjnych· Wpływ wysiłku fizycznego na termoregulacjęTermoregulacja noworodkówMechanizm zmian poziomu nastawczego termoregulacjiStany termiczne organizmu i ich znaczenie biologiczne· Normotermia· Gorączka· Anapireksja· Hipertermia· Hipotermia· Podsumowanie5. Czynność nerek, regulacja objętości płynów ustrojowych i równowaga kwasowo-zasadowaPłyny ustrojowe· Woda całkowita organizmu, jej rozmieszczenie i pomiar· Skład płynów ustrojowych· Podstawy utrzymania równowagi wodnej i osmotycznej organizmu· Regulacja bilansu wody w organizmie· Regulacja objętości płynu pozakomórkowego· Fizjologia pragnienia· Regulacja objętości krwi· Regulacja bilansu wody w komórce· Zaburzenia objętości płynu zewnątrz- i wewnątrzkomórkowego· Udział NaCl w objętości płynów ustrojowych· Bilans jonów potasowych w organizmieFizjologia nerek· Czynności nerek· Anatomia czynnościowa nerek· Krążenie nerkowe· Podstawowe procesy zachodzące w nerkach· Metody badań kanalików nerkowych· Elektrofizjologia kanalików nefronu· Przesączanie kłębuszkowe· Wchłanianie zwrotne· Wydzielanie kanalikowe· Mechanizmy zagęszczania i rozcieńczania moczu - wzmacniacz przeciwprądowy· Klirens osmotyczny i klirens wolnej wody· Hormonalne czynności nerek i hormony związane z nerkami· Kontrola wytwarzania moczu ostatecznego i wydalania wody· Wydalanie moczu· Badania czynnościowe nerekRola nerek w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej6. Fizjologia gruczołów wydzielania wewnętrznegoRegulacyjna rola hormonów i ich udział w wymianie informacji w organizmie· Działania parakrynne i autokrynne· Rodzaje hormonów· Synteza i uwalnianie hormonów· Działanie hormonów na tkanki doceloweUkład podwzgórzowo-przysadkowy - badanie czynności hormonalnej· Rodzaje neurohormonów podwzgórzowych i czynność hormonalna podwzgórza· Rola i działanie hormonów płata przedniego przysadki· Hormon adrenokortykotropowy· Hormon tyreotropowy· Hormony gonadotropowe· Hormon wzrostu· Prolaktyna· Funkcja hormonów tylnego płata przysadki· Ocena czynności układu podwzgórzowo-przysadkowego w warunkach podstawowych· Testy przeprowadzane w celu wykluczenia niedoczynności osi przysadka - kora nadnerczy· Testy stosowane w celu wykluczenia nadmiaru kortyzolu· Testy stosowane w celu wykluczenia niedoboru hormonu wzrostu6· Testy stosowane w celu wykluczenia nadmiaru hGH· Testy stosowane w celu wykluczenia wtórnej niedoczynności tarczycy, zespołu oporności na hormony tarczycy oraz gruczolaka wydzielającego TSH· Oś podwzgórze - przysadka - gonadyGruczoł tarczowy· Czynność i budowa gruczołu tarczowego· Hormony tarczycy i ich działanie· Jod oraz jego przemiany w organizmie· Hormon tyreotropowy - sprzężenie zwrotne między przysadką a tarczycą· Ocena czynności gruczołu tarczowego oraz osi podwzgórze - przysadka - tarczyca· Stężenie TSH - znaczenie oceny w diagnostyce czynności tarczycy· Stężenia hormonów tarczycy w surowicy· Ocena czynności tyreotropowej przysadki· Przeciwciała reagujące z antygenami tarczycowymi· Markery nowotworowe tarczycy· Badanie jodochwytności i scyntygrafia gruczołu tarczowego· PodsumowanieCzynność wewnątrzwydzielnicza trzustki· Hormony części wewnątrzwydzielniczej trzustki· Regulacja hormonalna metabolizmu składników pokarmowych· Podstawowe testy w diagnostyce i monitorowaniu cukrzycy· Diagnostyka hipoglikemiiWarstwa korowa gruczołu nadnerczowego· Budowa kory nadnerczy· Biosynteza i metabolizm hormonów kory nadnerczy· Regulacja wydzielania hormonów kory nadnerczy· Działanie hormonów kory nadnerczy· Diagnostyka czynnościowa kory nadnerczyBudowa i czynność rdzenia nadnerczy· Synteza i wydzielanie hormonów rdzenia nadnerczy· Fizjologiczne następstwa działania amin katecholowych· Diagnostyka czynnościowa rdzenia nadnerczyDiagnostyka zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej· Budowa i funkcja gruczołów przytarczycznych· Mechanizmy regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej6· Parathormon· Kalcytonina· Aktywne metabolity witaminy D· Osteoporoza· Normy, testy laboratoryjne i obciążeniowe w zaburzeniach gospodarki wapniowo-fosforanowejHormony peptydowe wydzielane w przewodzie pokarmowym· Regulacja motoryki, wydzielania oraz procesów wzrostowych tkanek przewodu pokarmowego· Gastryna· Sekretyna· Wazoaktywny peptyd jelitowy· Cholecystokinina· Somatostatyna· Peptyd związany z genem kalcytoniny· Neurotensyna· Peptyd uwalniający gastrynę· Grupa polipeptydu trzustkowego· Substancja P· Peptyd hamujący czynność żołądka· Ghrelina· Motylina· Enteroglukagon· Stosowane testy diagnostyczneCzynność szyszynki i rola melatoniny w organizmie· Fizjologiczna rola melatoniny· Zastosowanie kliniczne melatoniny· Guzy szyszynki· PodsumowanieCzynność gonady żeńskiej· Anatomia i czynność jajnika· Diagnostyka cyklu jajnikowegoCzynność męskiego układu płciowego· Anatomia i czynność jądra· Narządy płciowe dodatkowe· Reakcje płciowe mężczyzny· Czynność plemnika· Testy czynnościowe plemników7. Fizjologia przewodu pokarmowegoKontrola przyjmowania pokarmuNerwowa regulacja czynności przewodu pokarmowego· Enteryczny autonomiczny układ nerwowy· Unerwienie przywspółczulne· Unerwienie współczulne· Pierwotne zewnętrzne wstępujące włókna czucioweRegulacja czynności przewodu pokarmowego przez hormony żołądkowo-jelitoweCharakterystyka i regulacja układu krążenia przewodu pokarmowegoŻuciePołykaniePodstawy aktywności motorycznej mięśni gładkich przewodu pokarmowego· Mięśnie gładkie przewodu pokarmowego - syncytium czynnościowe· Elektryczna aktywność mięśni gładkich przewodu pokarmowego· Dolny zwieracz przełyku· Aktywność motoryczna żołądka· Aktywność motoryczna jelita cienkiego· Zwieracz krętniczo-kątniczy· Aktywność motoryczna jelita grubegoCzynność zewnątrzwydzielnicza gruczołów przewodu pokarmowego· Ślinianki i wydzielanie śliny· Wydzielanie żołądkowe· Wydzielanie trzustkowe· Wątroba i drogi żółciowe· Jelito cienkie i jego czynności· Jelito grubeCzęść III. Cykl życiowy - od narodzin do śmierci1. Fizjologia zachowaniaPopędy· Popędy pierwotne· Pierwotne popędy ochronne8· Popędy wtórne· Zaspokajanie popędu· Reakcje przerzutoweZachowania wrodzone· Odruch bezwarunkowy· Zachowania instynktoweWspółdziałanie zachowań instynktowych z zachowaniami nabytymiInstynktWpajaniePowstawanie nowych zachowańUczenie się asocjacyjne· Klasyczny odruch warunkowy· Instrumentalne odruchy warunkowe· Instrumentalne odruchy obronne· Terapia behawioralnaZachowania nabyte w wyniku uczenia się nieasocjacyjnegoZachowania wrodzone a zachowania nabyte2. Elementy seksuologiiPodstawowe pojęciaRozwój seksualny człowiekaNeuroanatomiaNeuroprzekaźniki i neurohormonyHormonyCykl reakcji seksualnych człowieka· Cykl reakcji seksualnych kobiet· Cykl reakcji seksualnych mężczyzn3. Fizjologia ciąży i poroduFizjologia ciążyRozpoznanie ciąży i czas jej trwaniaPoród fizjologiczny· Czas trwania porodu· Kliniczny przebieg poroduNoworodekPołóg4. Fizjologia starzenia sięTeorie stochastyczneTeorie niestochastyczneZmiany inwolucyjne poszczególnych narządów i układów· Układ sercowo-naczyniowy· Układ oddechowy· Układ krwiotwórczy· Układ pokarmowy· Układ moczowy· Układ dokrewny· Układ immunologiczny· Układ ruchu· Układ nerwowy· Narządy zmysłów· Skóra i jej przydatki5. Śmierć... mniej